تیک با حرکات مکرر، ناگهانی و تند و تیز صورت، شانه‌ها، دست‌ها، پاها و سایر اعضای بدن شناخته می‌شود. این حرکات احتمالا شامل چشمک زدن، تکان دادن شانه، لرزش‌های ناگهانی گردن، شکلک‌های صورت، لکنت زبان، انگشت زدن به سوراخ‌های بینی، گره کردن مشت، خم کردن بازوها، لگد زدن و خم کردن انگشتان پا خواهد بود. همچنین تیک‌ها می‌توانند ماهیت صوتی داشته باشند. این اصوات احتمالا شامل صاف کردن گلو، خروپف، زوزه کشیدن، سرفه‌های خشک، خس خس کردن، پارس کردن یا حتی تلفظ زبانی برای کلمات و عبارات باشند.
این حرکات یا صداها می‌توانند طی هر روز بارها اتفاق افتاده یا تنها به‌صورت گاه و بی‌گاه مشاهده شوند. حرکات تیک‌گونه با قرارگیری انسان در شرایط پر هیجان و استرس‌آور فردی و اجتماعی تشدید می‌شود. همچنین خستگی یا بی‌تحرکی بیش از اندازه موجب ایجاد اضطراب و علائم تیک در فرد خواهند شد. مصرف برخی داروها نیز موجب تشدید علائم تیک می‌شود. حرکات تیک‌گونه هنگام آرامش جسمی و روانی انسان به ندرت مشاهده می‌شوند. بعلاوه تیک‌ها در طول مدت خواب روی نخواهند داد.
درمان
روش درمانی تجویز شده برای افراد مبتلا به اختلالات تیک احتمالا شامل داروهایی جهت کمک به کنترل علائم بیماری خواهد بود. داروهای نورولپتیک معمول قدیمی‌تر از قبیل پیموزاید و هالدول غالبا جهت کاهش علائم تیک و در کنار داروهای ضد روان‌پریشی و انواع نورولپتیک غیرمعمول جدیدتر نظیر ریسپریدون تجویز می‌شوند. همچنین داروهایی نظیر کلونیدین، گوانفاسین و برخی داروهای ضد فشار خون بالا نیز احتمالا با هدف کاهش عوارض جانبی داروهای فوق تجویز خواهند شد.
اختلالات تیک تا چه اندازه شایع هستند؟
رایج‌ترین نمونه اختلالات تیک، “اختلال تیک زودگذر” نام دارد. زودگذر به‌معنای موقت یا کوتاه‌مدت در کودکان رایج است. تیک‌هایی که ۱ سال یا بیشتر به طول می‌انجامند؛ “تیک‌های مزمن” نامگذاری می‌شوند. بر اساس اظهارات آکادمی کودکان آمریکا حدودا ۲۰ درصد کودکان آمریکایی در سنین مدرسه به‌نوعی با اختلالات تیک دست‌به‌گریبان هستند. این اختلالات معمولا در سنین ۷ تا ۱۰ سالگی رایج‌تر هستند؛ با این‌حال بعضا از سنین ۲ یا ۳ سالگی آغاز می‌شوند. به‌نظر می‌رسد که اختلالات ژنتیکی تا حدودی ریشه ارثی دارند؛ چرا که معمولا میان برخی اعضای خانواده به‌طور مشترک رویت می‌شوند.
کمتر از ۱ درصد کودکان تحت‌تاثیر اختلالات مزمن تیک قرار می‌گیرند. اختلالات مزمن احتمالا نشان‌دهنده یک اختلال جدی‌تر موسوم به سندرم Tourette است.
سندرم Tourette
سندرم Tourette نوعی اختلال ژنتیکی و عصبی است که علائم اولیه آن با تیک‌های حرکتی و صوتی نمایان می‌شود. این سندرم معمولا با اختلالات کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD)، وسواس فکری، مشکلات رفتاری و ناتوانی یادگیری همراه است.
انستیتوی ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی گزارش می‌دهد که تقریبا ۲۰۰ هزار آمریکایی به شدیدترین نوع سندرم Tourette مبتلا هستند؛ در حالی‌که حدودا ۱ درصد افراد به علائم خفیف‌تر نظیر حرکات مزمن، تیک‌های صوتی یا تیک‌های گذرای دوران کودکی مبتلا خواهند شد.
اگرچه سندرم Tourette ماهیت مادام‌العمر دارد؛ اما علائم آن در اوایل دوران نوجوانی تشدید شده و به‌تدریج در دوران جوانی و بزرگسالی به اوج می‌رسد. شیوع سندرم Tourette در مردان غالبا ۳ تا ۴ برابر بیشتر از زنان است.
بیش فعالی (ADHD)
تقریبا نیمی از کودکان مبتلا به تیک با اختلالات ADHD دست‌به‌گریبان هستند. تحقیقات نشان داده‌اند که اختلالات مزمن تیک، سندرم Tourette و اختلال وسواسی-اجباری احتمالا منشاء عصبی مشابهی دارند. یک فرد با هر کدام از شرایط مذکور به احتمال زیاد مبتلا به ADHD است. در کودکان مبتلا به اختلالات تیک و ADHD پیشرفته، علائم ADHD معمولا ۲ تا ۳ سال زودتر از تیک‌ها توسعه پیدا می‌کنند. در خصوص نقش محرک‌ها (به‌عنوان یکی از رایج‌ترین اشکال درمان ADHD) در ایجاد یا تشدید تیک اختلاف نظرهایی وجود دارد.
مطالعات نشان می‌دهند که اکثر کودکانی که به‌طور همزمان مبتلا به اختلالات ADHD و تیک هستند؛ در صورت دریافت دوزهای کم تا متوسط محرک‌ها با مشکل تشدید تیک‌ها مواجه نخواهند شد. با این‌حال به‌نظر می‌رسد که این موضوع در تعداد اندکی از کودکان مشکل‌ساز واقع خواهد شد. در حقیقت مشخص نیست که آیا محرک‌ها موجب ایجاد تیک می‌شوند یا تیک‌هایی که از قبل وجود داشته‌اند را تشدید می‌کند. همچنین ممکن است اختلالات تیک در مراحل اولیه مشابه با ADHD باشند؛ بنابراین صرف‌نظر از درمان کودک با محرک‌ها، اختلالات تیک در گذر زمان تشدید خواهند شد.
چنان‌چه کودک بیش فعال شما دچار تیک‌های پیشرفته است؛ در این‌صورت این موضوع را با پزشک کودکان در میان بگذارید. خطرات و محاسن بالقوه درمان‌های دارویی بایستی در کنار یکدیگر مدنظر قرار گیرند. همچنین بایستی به جستجوی داروهای محرک جایگزین بپردازید.