خواب و افسردگی می‌توانند بر یکدیگر تاثیر بگذارند. خستگی بیش از اندازه بر سلامت روانی فرد تاثیر بسزایی دارد. برخی افراد مبتلا به افسردگی نیز با اختلالات خواب مواجه می‌شوند. بر اساس اعلام بنیاد ملی خواب (NSF) ابتلای یک فرد به اختلالات خواب موجب افزایش ریسک تشدید علائم افسردگی می‌شود. در ادامه به بررسی رابطه احتمالی میان خواب و افسردگی و همچنین گزینه‌های درمانی موجود می‌پردازیم:
ارتباط میان خواب و افسردگی به چه ترتیب است؟
به گفته یک ژورنال علمی، کاهش خواب احتمالا به تغییرات عصبی و شیمیایی در مغز کمک کرده و موجب بروز افسردگی می‌شود. محققان همچنین اعلام کردند که افسردگی احتمالا موجب بروز اختلال در الگوی خواب خواهد شد. بر اساس مقاله منتشر شده در ژورنال BMC Psychiatry، کمبود خواب یا خواب بی‌کیفیت احتمالا موجب تغییر تفکر، خلق‌وخو و احساسات انسان می‌شود. محققان فعال در این مطالعه گزارش دادند که اختلالات خواب احتمالا تعداد دفعات بروز واکنش‌های استرسی در انسان را افزایش می‌دهد. این استرس می‌تواند در ایجاد افسردگی نقش ایفا کند.
آیا افسردگی بر خواب تاثیر می‌گذارد؟
به گفته NSF، علائم اختلالات خواب و افسردگی به‌دلیل هم‌پوشانی احتمالا با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. بسیاری از اختلالات خواب موجب بروز حالات افسردگی می‌شوند. با این‌حال احساس خستگی بیش از اندازه می‌تواند موجب افسردگی شود. این اختلال به‌عنوان خواب‌آلودگی بیش از اندازه طی روز (EDS) شناخته می‌شود. بر اساس مطالعه انجام شده بر روی زنان طی مدت ۱۰ سال، افسردگی یکی از فاکتورهای مهم در بروز اختلال EDS به‌شمار می‌رود. EDS احتمالا بر عملکرد شناختی و رفتاری انسان تاثیر منفی می‌گذارد. این پیامدهای ناگهانی می‌توانند کیفیت زندگی شخص را مختل نمایند.
آیا خواب بر افسردگی تاثیر می‌گذارد؟
خواب نامناسب به وضوح بر توانایی فکری انسان تاثیر گذاشته و موجب می‌شود تا وی در کنترل احساسات خود دچار مشکل شود. تمامی این موارد احتمالا به احساس افسردگی دامن خواهند زد.
رابطه میان آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) و افسردگی
آپنه انسدادی خواب (OSA) نوعی وضعیت پزشکی است که موجب مختل شدن تنفس انسان حین خوابیدن می‌شود. ظاهرا میان OSA و افسردگی نوعی رابطه وجود دارد.
به گفته محققان، ۱۸ درصد مبتلایان به اختلالات عمده افسردگی دچار OSA هستند و ۱۷.۶ درصد مبتلایان به OSA نیز با علائم افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند. همچنین OSA احتمالا موجب می‌شود تا افراد با احساس خستگی شدید در طول روز مواجه شوند؛ چرا که خواب شبانه آن‌ها کیفیت مطلوبی نداشته است. افراد مبتلا به اختلال OSA احتمالا مشکلاتی نظیر بیدار شدن ناگهانی از خواب و سندرم EDS را تجربه خواهند کرد.
یک مقاله منتشر شده در ژورنال Sleep Medicine Reviews گزارش می‌دهد که افراد مبتلا به OSA نیز احتمالا علائم اضطراب و افسردگی را تجربه خواهند کرد.
بی‌خوابی و افسردگی
بی‌خوابی نوعی اختلال خواب است که در آن فرد برای خوابیدن و ادامه فرآیند خواب دچار مشکل می‌شود. تقریبا ۲۰ تا ۳۵ درصد انسان‌ها در طول زندگی خود، علائم بی‌خوابی را تجربه می‌کنند. بر اساس گزارش بنیاد ملی خواب، میزان شیوع افسردگی در مبتلایان به بی‌خوابی نسبت به افراد دارای خواب مناسب حدودا ۱۰ برابر بیشتر است.
۳۴ مطالعه انجام شده روی ۱۷۲۰۷۷ انسان نشان می‌دهند که میان افسردگی و بی‌خوابی نوعی رابطه مستقیم وجود دارد. محققان بر این باورند که بی‌خوابی موجب تشدید افسردگی می‌شود و مقابله با بی‌خوابی به کاهش ریسک بروز افسردگی کمک می‌کند. یک بررسی انجام شده در سال ۲۰۱۹ نشان داد که میان اختلالات خواب نظیر بی‌خوابی و افسردگی نوعی رابطه ۲ جانبه وجود دارد. به باور آن‌ها مشکلات خواب می‌توانند زمینه‌ساز شروع افسردگی باشند.
درمان
روش‌های درمان اختلالات خواب و علائم افسردگی با یکدیگر متفاوت هستند. چنان‌چه پس از درمان افسردگی شاهد بهبود اختلالات خواب نباشیم؛ در این‌صورت برای دریافت سایر روش‌های درمانی حتما بایستی به پزشک مراجعه کرد. پزشکان احتمالا به افراد دچار اختلال OSA نوعی دستگاه مولد فشار را توصیه خواهند کرد؛ این دستگاه احتمال بروز مشکلات تنفسی حین خواب را کاهش می‌دهد.
- داروها
پزشکان پس از معاینه مراجعین برای درمان اختلالات خواب و علائم افسردگی در آن‌ها احتمالا داروهایی را تجویز می‌کنند. این داروها احتمالا شامل تثبیت‌کننده‌های خلقی و مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین هستند. داروهای ضد افسردگی آرام‌بخش معمولا برای افراد دچار اختلال OSA تجویز نمی‌شوند؛ چرا که این داروها احتمالا بر تنفس فرد تاثیر گذاشته و علائم OSA را تشدید می‌کنند.
درمان رفتارشناختی (CBT) روشی برای درمان افسردگی و بی‌خوابی است. در این روش، افکار و رفتارهای زمینه‌ساز یا تشدیدکننده افسردگی شناسایی می‌شوند.
تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان‌های طبیعی
تغییر سبک زندگی به تنهایی برای درمان اختلالات خواب و علائم افسردگی کافی نیست؛ اما به بهبود روحیه انسان و کیفیت خواب وی کمک می‌کند. برخی اقدامات مفید عبارتند از:
- مصرف نوشیدنی‌های گرم نظیر شیر پیش از رفتن به رختخواب
- ورزش کردن طی روز و عدم فعالیت شدید در ساعات پیش از خواب
- مصرف مکمل‌های ملاتونین
- خنک نگاه داشتن اتاق خواب
- خوابیدن در اتاق تاریک
- تبعیت از رژیم غذایی سالم
- انجام تمرینات مدیتیشن
- کاهش مصرف الکل
چه زمانی نزد پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مواجهه با شرایط زیر سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- تداعی افکار خودکشی و خودآزاری
- تغییر شدید در خلق‌وخو و شخصیت
- احساس ناامیدی مداوم