بیماریهای مزمن و احساس درد عموما با افزایش ریسک افسردگی در ارتباط هستند. در واقع افسردگی یکی از عوارض شایع بیماری و درد به‌شمار می‌رود. کلینیک Cleveland گزارش می‌دهد که حداقل یک‌سوم افراد مبتلا به بیماریهای جدی با مشکل افسردگی دست‌به‌گریبان هستند.
بیماریهای جدی چالش‌ها و مشکلات باورنکردنی را به‌دنبال دارند و فرآیند پیگیری یا لذت بردن از فعالیت‌های مفرح گذشته را دشوار می‌کنند. تعجب‌آور نیست که افراد مبتلا به بیماریهای مزمن غالبا با احساس غم و ناامیدی مواجه می‌شوند. لذا تاثیرات جسمانی بیماری‌ها یاعوارض جانبی داروها غالبا می‌توانند موجب بروز حالات افسردگی شوند.
عوامل تشدیدکننده احساس افسردگی
بسیاری از بیماریهای مزمن می‌توانند ریسک بروز افسردگی را افزایش دهند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماریهای قلبی
بر اساس اظهارات کلینیک Cleveland حداکثر ۱۵ درصد افراد مبتلا به بیماریهای قلبی دچار افسردگی می‌شوند. بعلاوه نتایج یک پژوهش منتشر شده در وب‌سایت روان‌پزشکی عمومی، ابتلای بیماران قلبی به افسردگی موجب افزایش فعالیت پلاکت‌ها، کاهش ضربان قلب و افزایش شدت نشانگرهای التهابی در آن‌ها شده و ریسک بروز حملات قلبی را تشدید می‌کند.
افسردگی احتمالا موجب افزایش فشار خون شده و بر ریتم ضربان قلب و قابلیت انعقادی خون تاثیر می‌گذارد. این موارد موجب تشدید بیماریهای قلبی یا افزایش ریسک حملات قلبی خواهند شد.
- آرتریت روماتوئید
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم) ۲ برابر بیشتر از سایر افراد جامعه از مشکل افسردگی رنج می‌برند. مطالعات نشان می‌دهند که حالات افسردگی در بسیاری از اشخاص مبتلا به آرتریت روماتوئید تشخیص داده نشده و این افراد تحت درمان قرار نمی‌گیرند. عدم کنترل افسردگی در بیماران رماتیسمی، میزان تاثیرگذاری روش‌های درمانی را کاهش خواهد داد.
- دیابت
مطالعات نشان می‌دهند که ریسک بروز افسردگی در افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با اشخاص سالم به‌مراتب بیشتر است. زندگی روزمره با دیابت و کنار آمدن با آن پدیده‌ای استرس‌آور است. از طرفی تشدید مشکلات و عوارض ناشی از دیابت، ریسک بروز افسردگی را افزایش می‌دهد.
افسردگی می‌تواند عملکرد جسمانی و روانی انسان را تضعیف نموده و انگیزه بیماران برای دنبال کردن رژیم‌های غذایی و دارویی تجویز شده را کاهش دهد. با این‌حال درمان افسردگی به بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء توانایی مدیریت دیابت کمک خواهد کرد.
- فیبرومیالژیا (سندرم درد اسکلتی – عضلانی مزمن)
بر اساس گزارش انجمن استرس و افسردگی در آمریکا حدودا ۲۰ درصد مبتلایان به سندرم فیبرومیالژیا دچار حالات افسردگی یا اضطراب می‌شوند. استرس زندگی کردن با درد فیبرومیالژیا و احساس خستگی بی‌امان می‌تواند موجب بروز اضطراب یا افسردگی شود. همچنین درد ناشی از بیماری فیبرومیالژیا می‌تواند فرد را دچار اضطراب و افسردگی کند. با این‌حال مدیریت اضطراب و کنترل افسردگی موجب بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به سندرم فیبرومیالژیا خواهد شد.
- درد مزمن
درد و افسردگی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. افسردگی موجب شکل‌گیری یا تشدید احساس درد شده و درد نیز متقابلا حالات افسردگی را وخیم‌تر می‌کند. این رابطه متقابل موجب پیدایش یک چرخه معیوب خواهد شد. بر اساس گزارش آکادمی پزشکی درد آمریکا بیش از ۷۵ درصد افراد مبتلا به درد دچار حالات افسردگی هستند.
محققان گروه علوم بالینی و زیست‌شناسی Barwon Health در دانشگاه ملبورن استرالیا گزارش دادند که تقریبا ۶۵ درصد افراد افسرده دچار احساس درد هستند.
علائم مشترک
علائم افسردگی در افراد مبتلا به بیماریهای مزمن غالبا از جانب آن‌ها، اطرافیان و حتی ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی نادیده گرفته می‌شوند. به باور بسیاری از افراد، ابراز مداوم غم و عصبانیت توسط اشخاص مبتلا به بیماریهای مزمن کاملا طبیعی است. با توجه به تشابه برخی علائم، پزشکان و بیماران احتمالا تصور می‌کنند که علائم افسردگی از بیماریهای مزمن ناشی می‌شوند و یک اختلال عاطفی به‌شمار نمی‌روند.
تشخیص رابطه میان علائم جسمانی افسردگی شامل مشکلات خواب، تغییر اشتها، خستگی یا کمبود انرژی با این بیماری امری دشوار است؛ چرا که بسیاری از بیماریهای مزمن نیز دارای علائم مشابهی هستند. در صورت ابتلای همزمان شخص به یک بیماری مزمن و افسردگی، کنترل موازی علائم آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
درمان علائم افسردگی
در بسیاری از مبتلایان به بیماریهای مزمن، درمان موفقیت‌آمیز افسردگی به مدیریت درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کرده و شانس پیگیری روند درمانی تجویز شده را افزایش می‌دهد. تشخیص زودرس و درمان، اقدامات کلیدی برای کاهش احساس افسردگی و ریسک بروز عوارض بیماری نظیر خودکشی به‌شمار می‌روند.
درمان افسردگی در اشخاص مبتلا به بیماریهای مزمن هیچ تفاوتی با درمان آن در سایر افراد ندارد. اما پزشکان هنگام تجویز روش درمانی مناسب برای افسردگی ناشی از یک بیماری مزمن، ابتدا به‌دنبال درمان این بیماری یا تغییر داروها برای کاهش علائم آن خواهند بود.
یک متخصص بهداشت روان می‌تواند در زمینه درمان و کنترل علائم افسردگی و چالش‌های مرتبط با بیماری به انسان کمک کند. به گفته انجمن روان‌شناسی آمریکا بیش از ۸۰ درصد اشخاص افسرده از طریق گفتار درمانی، مصرف دارو یا تجویز هر ۲ روش به‌صورت ترکیبی درمان می‌شوند. کارکرد داروهای ضد افسردگی ظرف چند هفته آغاز می‌شود و گفتار درمانی روش فوق‌العاده جهت تسکین احساسات دردناک در خصوص بیماری مزمن و درد محسوب می‌شود.