امروزه مقالات متعددی پیرامون نوروفیدبک و کاربردهای این تکنیک منتشر شده است. این روش درمانی برای طیف گستردهای از علائم بیماریها شامل اضطراب، اختلالات خواب، سردرد، مشکلات حافظه، ADHD و اختلال در تنظیم فشار امواج مغزی بهکار گرفته میشود. اختلالات امواج مغز در افراد دچار ضربه مغزی، سکته مغزی، MS، اوتیسم و پارکینسون قابل رویت است. همچنین ورزشکاران، مدیران و سالمندان نیز برای ارتقاء کیفی عملکرد مغز خود میتوانند از نوروفیدبک استفاده کنند.
به منظور دستیابی به فهمی بهتر پیرامون کارکرد درمانی نوروفیدبک بایستی ابتدا نحوه عملکرد مغز را درک کرد. مغز انسان شامل بیش از ۱۰۰میلیارد سلول عصبی است. این سلولها از طریق یک شبکه عصبی گسترده شامل انتقالدهندههای عصبی و دستگاههای پیامرسان شیمیایی با یکدیگر مرتبط هستند. سیستم الکتریکی مغز امکان برقراری ارتباط میان بخشهای مختلف آنرا فراهم میکند. تکنیک نوروفیدبک قادر به ثبت سیگنالهای الکتریکی مغز از طریق الکترودهای فلزی است. این الکترودها از جنس نقره، قلع، کلرید نقره یا طلا هستند. سپس سیگنالهای الکتریکی از طریق یک آمپلیفایر تقویت شده و نهایتا بر اساس پکیج نرمافزاری مورد استفاده بر روی نمایشگر کامپیوتر پخش میشوند.
در سال ۱۹۲۹ هانس برگر برای نخستین بار موفق به شناسایی و نامگذاری امواج آلفا و بتا شد. این در حالیست که در سال ۱۹۳۰، برایان متئو و همکارش آندریا موفق به کشف امواج دلتا و تتا شدند. از آن زمان به بعد امواج مختلف دیگری نیز شناسایی شد. در ادامه به بررسی این امواج و تاثیر آنها بر مغز میپردازیم:
- امواج دلتا با فرکانس ۰.۵ تا ۴ هرتز که در زمان خواب فعال بوده و هنگام بیداری از شدت آنها کاسته میشود. این امواج بهعنوان گیرنده احساسی عمل کرده و مسئولیت اعمال ناآگاهانه را بر عهده دارند. شدت بالای این امواج میتواند عواطف و فرآیند شناختی در انسان را مختل نماید.
- امواج تتا با فرکانس ۴ تا ۸ هرتز که در مراحل اولیه خواب یا بیهوشی فعال میشوند. تمرینات مدیتیشن بر این امواج تمرکز دارند. شدت بالای این امواج میتواند موجب بیقراری، بیتوجهی و عدم تمرکز انسان شود.
- امواج آلفا با فرکانس ۸ تا ۱۲ هرتز که در زمان استراحت منتشر میشود. شدت بالای این امواج موجب بروز حالات نامتعارف، بیانگیزگی، بیاعتنایی و افسردگی میشود.
- امواج SMR با فرکانس ۱۲ تا ۱۵ هرتز که بر روی توجه فرد به عوامل خارجی، بیش فعالی، هوشیاری بدن، کنترل استرس و عصبانیت و اجتناب از حرکات احساسی نقش اساسی دارد.
- امواج بتا با فرکانس ۱۵ تا ۲۰ هرتز که در توجه انسان به عوامل خارجی، تقویت فرآیند شناختی و ارتقاء قوه تمرکز و دقت نقشی کلیدی دارد.
- امواج بتای بالا با فرکانس ۲۰ تا ۳۶ هرتز که با تنشهای بدنی و اختلال استرس پس از حوادث ناگوار (PTSD) مرتبط بوده و موجب برانگیختگی شدید میشوند. این امواج در نتیجه استرس، هیجان و اضطراب ایجاد خواهند شد.
- امواج گاما با فرکانس ۳۶ تا ۶۴ هرتز که با مقوله درک ذهنی، خلاقیت و تفکر یکپارچه گره خورده است.
ارتفاع یک موج مغزی معادل مقدار آن بوده و دامنه نامیده میشود؛ در حالیکه عرض موج بیانگر مدت زمان لازم برای تکرار چرخه (دوره تناوب) است. فرکانس نیز معادل عکس دوره تناوب بوده و نشاندهنده تعداد چرخه موج در هر ثانیه است. این کمیت بر حسب واحد هرتز سنجیده میشود.
در یک نقشه مغزی موسوم به نوار مغزی کمی (QEEG) تعداد ۱۹ الکترود بهصورت مجزا یا در قالب یک محفظه مخصوص بر روی سر قرار داده میشود. برای ارسال سیگنالها از الکترود به آمپلیفایر از ژل یا محلول نمکی استفاده میشود. QEEG کلیه فرکانسها در محدوده ۱ تا ۶۴ هرتز را ثبت میکند.
QEEG تنها نشاندهنده نقشه مغز نیست و برای تصویربرداری لورتا از مغز که روشی سهبعدی مشابه MRI است؛ مورد استفاده قرار میگیرد. این در حالیست که نقشه لنز بر اساس یک فرآیند متوالی و مبتنی ۱۹ ورودی تهیه میشود. برخی ارائهدهندگان خدمات نوروفیدبک از این نقشهها بهعنوان راهنما استفاده میکنند. این در حالیست که بسیاری از روشهای دیگر مانند NeurOptimal یا Othmer از نقشههای مشخص استفاده نمیکنند. این پدیده موجب میشود تا نوروفیدبک برای درمان علائم بیماریهای مختلف، توانبخشی مغز یا حتی حفظ آمادگی آن بهکار گرفته شود.
برای درمان از طریق نوروفیدبک ۲ روش اساسی وجود دارد. این وضعیت مشابه خریداری لباس از یک فروشگاه بزرگ، بوتیک یا مغازه خیاطی و تهیه پوشش مناسب است. تجهیزات نوروفیدبک طراحی شده توسط تولیدکنندگان مختلف دارای پروتکلهای استانداردی هستند و در زمینه توانبخشی مغز و حفظ آمادگی آن بهکار گرفته میشوند.
هنگامیکه به بررسی علل پشت پرده علائم مختلف میپردازید؛ غالبا از یک پروتکل یا تجهیزات استاندارد استفاده میکنید. این روش اکثرا بیتاثیر است. موثرترین روشها شامل ترکیبی از متدهای خانگی، یک تکنیک نوروفیدبک و یک متخصص آموزشدیده در حوزه اعصاب و روان است.