شیوع فراگیر بیماری کووید ۱۹ موجی از وحشت و نگرانی را در سراسر جهان به راه انداخته است. مراحل اولیه همه‌گیر شدن بیماری احتمالا موجب ایجاد احساس اضطراب میان مردم می‌شود. در این مدت هیچ‌کس از میزان گسترش و مرگبار بودن این بیماری اطلاع ندارد. احساس ترس، اضطراب، غم و عدم اطمینان حین شیوع یک بیماری فراگیر امری عادی است. خوشبختانه حساسیت نسبت به سلامت روان به تقویت قوای جسمی و ذهنی انسان کمک می‌کند. روش‌های مراقبت از خود شامل موارد زیر است:
- دریافت اخبار از منابع معتبر و بی‌توجهی نسبت به اخبار جعلی
- تشخیص رفتارهای قابل کنترل نظیر اهمیت بهداشت مناسب
- آگاهی از تمرینات خودمراقبتی
- کمک گرفتن از یک متخصص بهداشت روان یا شخص حرفه‌ای در مواقع لزوم
روش‌های مدیریت استرس
حصول اطمینان از انجام اقدامات مفید برای بهداشت روان و مقابله با استرس احتمالا مدت زیادی زمان خواهد برد. در ادامه به بیان برخی روش‌ها برای مهار استرس ناشی از شیوع ویروس کرونا می‌پردازیم:
- برای اطلاع از آخرین اخبار صرفا به رسانه‌های قابل اعتماد مراجعه نموده یا از وبسایت‌های خبری رسمی و معتبر نظیر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) بازدید کنید.
- برای خود یک برنامه عملی را تنظیم کنید. پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری‌ها همواره مستلزم اجرای برخی اقدامات نظیر شستشوی مرتب دست‌ها یا خودداری از مسافرت کردن است. شناخت این مسائل به انسان کمک می‌کند تا تمرکز خود را روی امور قابل کنترل معطوف نماید. در این‌حالت صرفا بایستی به اقدامات پیشنهادی توسط منابع معتبر توجه کرد.
- ارتباط رسانه‌ای خود را محدود کنید. گوش دادن به روایات رسانه‌ای پیرامون سرعت انتقال بیماری میان افراد مختلف، احساس استرس شما را تشدید خواهد کرد. لذا استفاده از رسانه‌های خبری را به یک بازه زمانی خاص یا مطالعه تعداد مشخصی مقاله خبری محدود نمایید. اگرچه افزایش آگاهی امری مهم است؛ اما شنیدن طیف گسترده‌ای از اخبار استرس‌زا یقینا زیانبار خواهد بود.
- از تقلید کورکورانه خودداری کنید. بسیاری از اقدامات انجام شده توسط مردم عملا بی‌فایده هستند. به‌کارگیری ماسک‌های پوشیده یا روش‌های عجیب ضدعفونی توسط برخی افراد دلیلی بر تقلید کورکورانه این رفتارها توسط شما نیست. در غیر این‌صورت رفتارهای شما احتمالا بی‌فایده یا حتی مخرب خواهند بود.
- اقدامات خودمراقبتی مفید را مدنظر قرار دهید. پیروی از رژیم غذایی متعادل، استراحت کافی و انجام فعالیت‌های مفرح در اوقات فراغت همواره به شما کمک می‌کنند تا هنگام مواجهه با شرایط استرس‌زا قادر به حفظ سلامت جسمی و روانی خود باشید. اقدامات خودمراقبتی مناسب به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- به‌دنبال دریافت کمک‌های حرفه‌ای باشید. چنان‌چه سلامت روانی شما تحت تاثیر استرس ناشی از شیوع ویروس کرونا قرار گرفته است؛ در این‌صورت احتمالا مایل به کمک گرفتن از افراد حرفه‌ای هستید. یک متخصص بهداشت روان می‌تواند در راستای مدیریت ترس و اتخاذ بهترین تصمیم به شما کمک کند.
محققان دریافته‌اند که با شیوع یک بیماری فراگیر برخی افراد دچار مشکلات روانی می‌شوند. به‌دنبال شیوع بیماری ابولا در سیرالئون، تعداد مبتلایان به اختلالات روانی افزایش پیدا کرد. در پی شیوع ویروس H1N1 در سال ۲۰۰۹، تعداد مبتلایان به اختلالات عاطفی نظیر سوماتورفورم (شامل علائم درد و خستگی بدون وجود زمینه‌های جسمانی مشخص) به میزان قابل‌توجهی افزایش یافت. استرس شدید موجب افزایش سوء مصرف موادمخدر می‌شود. افراد معتاد در دوران نقاهت پس از ترک اعتیاد در صورت تشدید استرس مجددا به سراغ مصرف مواد می‌روند. پرستاران نیز در معرض بروز اختلالات عاطفی شدید حین شیوع بیماری‌های فراگیر قرار دارند. این افراد بعضا دچار افسردگی، اضطراب و نگرانی بابت مراقبت از عزیزان خود می‌شوند. همچنین در صورت ابتلای یکی از نزدیکان به بیماری، فرد دچار احساس گناه خواهد شد. فرزندان این افراد نیز رفتارهای والدین خود نظیر اضطراب را مشاهده نموده و از آن‌ها الگوبرداری می‌کنند.
اضطراب شدید و احساس درماندگی در برخی افراد، آن‌ها را به سوی استفاده از راه‌حل‌های غیرقابل استفاده یا روش‌های پیشگیرانه سوق خواهد داد. برخی از این راهکارها احتمالا هم برای فرد و هم برای جامعه مضر خواهند بود. بنابراین بایستی مطمئن شد که تمامی ایده‌های مورد استفاده واقعا مفید هستند.
ایزولاسیون
واکنش‌های شخصی نسبت به ترس مضاعف احتمالا متفاوت خواهند بود. اما بازار طرح شایعات نیز بعضا بسیار داغ است. همچنین افراد احتمالا رفتار خود را بیش از حد ضرورت تغییر داده و به انزوای شدید روی می‌‌آورند. افراد دارای آسیب‌پذیری ویژه احتمالا حالات روان‌پریشی یا پارانویا را تجربه می‌کنند.
اطلاعات محدود پیرامون بیماری‌ها احتمالا موجب تشدید حالات اضطرابی خواهد شد. به همین دلیل ویروس‌هایی نظیر ابولا و کرونا بیش از آنفولانزا موجب ایجاد فضای التهابی در جامعه می‌شوند. انتشار مداوم اخبار پیرامون شمار بیماران و تلفات آن‌ها موجب افزایش اضطراب در سایر افراد خواهد شد. با این‌حال انتشار اخبار از طریق رسانه‌های معتبر موجب افزایش سطح آگاهی جامعه شده و پیامدهای مثبتی را به‌دنبال خواهد داشت.
اقدامات خودمراقبتی برای زندگی روزمره
قسمت آمیگدال مغز هنگام مواجهه با تهدیدات ناآشنا فعالیت خود را افزایش می‌دهد. این وضعیت موجب تشدید اضطراب خواهد شد. با این‌حال رفتار آمیگدال هنگام مواجهه با تهدیدات آشنا کاملا متفاوت خواهد بود. در این راستا رسانه‌ها به افزایش سطح آگاهی جامعه کمک می‌کنند. به‌عنوان مثال رسانه‌ها در عوض اشاره مداوم به نرخ تلفات بیماری می‌توانند به بیان محاسن انجام واکسیناسیون بپردازند. در جریان شیوع آنفولانزای H1N1 در سال ۲۰۰۹، رسانه‌های سوئدی به بیان ضرورت انجام واکسیناسیون پرداختند؛ در حالی‌که رسانه‌های استرالیا بیشتر به بیان اشتباهات و نارسایی‌های سازمان‌های دولتی در قبال شیوع بیماری پرداختند. پیش از شیوع بیماری، نرخ واکسیناسیون در ۲ کشور تقریبا یکسان بود؛ اما پس از شیوع بیماری، نرخ واکسیناسیون در سوئد و استرالیا به‌ترتیب معادل ۶۰ و ۱۸ درصد بود. بدین‌ترتیب محققان پی بردند که رسانه‌ها با ارائه اطلاعات دقیق می‌توانند از وحشت جامعه کاسته و مانع از واکنش‌های افراطی برخی افراد شوند.