نتایج پژوهش جدیدی که طی ماه مارس سال ۲۰۲۰ در ژورنال JAMA Neurology منتشر شده است؛ نشان می‌دهند که اختلالات مرتبط با استرس، ریسک بروز بیماری زوال عقل و سایر اختلالات عصبی در آینده را افزایش می‌دهد. زوال عقل شایع‌ترین اختلال عصبی شناخته شده در جهان به‌شمار می‌رود. اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در بروز بیماری زوال عقل نقش بسزایی دارد. با این‌حال نحوه ارتباط اختلالات استرس با سایر مشکلات عصبی چندان روشن نیست.
استرس مزمن به‌عنوان عامل ایجاد پاسخ استرسی ضعیف شناخته شده است. پاسخ استرسی به نوبه خود می‌تواند آغازگر بیماری‌های زوال عقل نظیر آلزایمر باشد. شواهد اپیدمیولوژیکی نشان می‌دهند که قرارگیری طولانی‌مدت در معرض شرایط پراسترس، ریسک بروز زوال عقل را افزایش می‌دهد. این استرس می‌تواند از زندگی روزمره، موقعیت شغلی، شوک‌های عاطفی یا سایر وقایع زندگی ناشی شود.
اختلالات مرتبط با استرس
اختلال مرتبط با استرس از طریق علائم و یک یا چند عامل استرس‌آور تشخیص داده می‌شود. وقایع زندگی و چالش‌های روانی ناشی از آن احتمالا موجب پیدایش اختلال سازگاری می‌شوند. با این‌حال یک تهدید شوک‌آور می‌تواند موجب ایجاد یک واکنش استرسی حاد فوری یا مزمن موسوم به PTSD شود. چنین واکنش‌هایی اگرچه رایج هستند؛ اما در طولانی‌مدت تاثیراتی جدی بر سلامت انسان دارند و موجب بروز بیماری‌های قلبی و سکته مغزی می‌شوند. مطالعات اولیه از ارتباط میان PTSD و زوال عقل حکایت دارند. همچنین PTSD و اختلال تنظیم رفتار ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهند.
مطالعه اخیر با هدف بررسی رابطه میان استرس و اختلالات عصبی انجام شده است. پژوهش‌های پیشین بر اساس تعداد محدودی از نمونه‌ها انجام شدند؛ لذا نتایج آن‌ها احتمالا چندان قابل تعمیم نبودند. لذا مطالعه فعلی روی جمعیتی عمومی از جمله خواهرها و برادرها انجام شد. هدف دوم پژوهش، شناسایی رابطه میان اختلالات عصبی اولیه با بیماری‌های قلبی و عروقی است.
مطالعه
محققان مطالعه خود را بر روی ۲ گروه از عموم افراد جامعه با سن، جنسیت و زادگاه مشابه انجام دادند. هدف این پژوهش بررسی ریسک بروز اختلالات عصبی در هر گروه بود. همچنین محققان به منظور بررسی افرادی با شرایط خاص، مطالعه مجزایی را بر روی گروهی از خواهرها و برادرها انجام دادند تا تاثیرات عوامل ژنتیکی و غیرژنتیکی خانوادگی را از اختلالات مرتبط با استرس تفکیک نمایند.
در جریان انجام این پژوهش روی نخستین گروه از بیماران مبتلا به اختلال استرس از داده‌های موسسه ملی ثبت اطلاعات بیماران در سوئد (NPR) استفاده شد. موسسه NPR بیش از ۸۰ درصد بیماران سرپایی و تمامی افراد بستری شده را تحت پوشش قرار می‌دهد. سپس افراد این گروه از نظر برخی عوامل تاثیرگذار نظیر سابقه بیماری‌های عصبی، کیفیت نامناسب اطلاعات یا ارتباطات خانوادگی نادیده گرفته شده و افراد با سن کمتر از ۴۰ سال مورد غربال‌گری قرار گرفتند. دلیل کنار گذاشتن افراد با سن کمتر از ۴۰ سال این است که شیوع بیماری‌های عصبی در این سنین بسیار نادر است. همچنین گروهی از جمعیت عمومی سوئد که فاقد هرگونه اختلال عصبی و استرس بودند نیز انتخاب شد. سپس دوقلوهایی که یکی از آن‌ها دچار اختلال استرس و دیگری فاقد آن بودند نیز مورد بررسی قرار گرفتند.
از زمان تشخیص اختلال استرس در افراد، وضعیت آن‌ها تحت پیگیری قرار گرفت و این فرآیند برای اشخاص مبتلا، خواهران و برادران آن‌ها انجام شد. بررسی وضعیت افراد از سن ۴۰ سالگی یا ۵ سال پس از تشخیص اختلال استرس در آن‌ها آغاز شد. با مرگ بیمار، تشخیص بیماری عصبی، مهاجرت یا پایان دوره پیگیری در دسامبر سال ۲۰۱۳، پژوهش فوق خاتمه پیدا کرد.
نتایج
محققان تقریبا ۶۲ هزار نفر از مبتلایان به اختلال استرس و حدودا ۵۹۵ هزار نفر از افراد فاقد این اختلال را مورد مطالعه قرار دادند. در گروه خواهر و برادرها نیز حدود ۴۵ هزار فرد مبتلا و ۷۸ هزار شخص غیرمبتلا مورد بررسی قرار گرفتند. افراد مبتلا به اختلالات استرس با احتمال بیش‌تری دچار سایر بیماری‌های روانی، فقر، سطح تحصیلات پایین‌تر، طبقه اجتماعی ضعیف‌تر و تجربه طلاق هستند.
در طول دوره پیگیری، ابتلای تقریبا ۴۰۰۰ نفر از مردم به بیماری عصبی جدید تشخیص داده شد. ریسک ابتلا به این بیماری در افراد دچار اختلال استرس تقریبا ۲ برابر افراد عادی بود. حتی پس از کنار گذاشتن کلیه عوامل تاثیرگذار دیگر نیز نرخ ابتلا به بیماری‌های عصبی در افراد دارای اختلال استرس حدودا ۱.۶ برابر سایرین بود. در میان اشکال مختلف بیماری زوال عقل، ارتباط معنادار صرفا میان آلزایمر و اختلالات مرتبط با استرس مشاهده شد. علائم بیماری تخریب اعصاب ۵ سال پس از تشخیص اختلال استرس نمایان شدند. همچنین جنسیت، سابقه بیماری روانی، سابقه خانوادگی بیماری عصبی و مدت زمان پیگیری نیز هیچ تاثیری در نرخ ابتلا نداشت. افرادی که در سنین پایین‌تر به اختلال مرتبط با استرس دچار می‌شوند؛ بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌های عصبی قرار دارند. در این‌حالت نرخ ابتلای افراد دچار اختلال استرس با سن زیر ۳۵ سال، ۳۶ تا ۵۱ سال و بالای ۵۲ سال به‌ترتیب ۲.۵، ۱.۷ و ۱.۴۵ برابر افراد عادی بود. ارتباط ضعیف‌تر میان پارکینسون و اختلال استرس احتمالا از نادر بودن این بیماری در افراد جوان‌تر ناشی می‌شود.
همچنین اختلال استرس بر عملکرد سیستم قلبی و عروقی انسان نیز تاثیر می‌گذارد. استرس عملکرد محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، آدرنال را مختل نموده و میزان ترشح هورمون استرس را افزایش می‌دهد. استرس اکسیداتیو در طولانی‌مدت موجب بروز التهابات عصبی می‌شود.
نهایتا نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که افراد دچار اختلال استرس در مراحل آتی زندگی خود بیش از سایرین به بیماری‌های تخریب‌کننده اعصاب مبتلا می‌شوند.