محققان کنسرسیوم تحقیقاتی ALLFTD گزارش دادند که انجام آزمایش خون در آیندهای نزدیک میتواند به ابزاری مهم برای تشخیص رسوب غیرطبیعی پروتئینها در مغز تبدیل شود. این پدیده موجب ایجاد یک وضعیت پیشرونده و ناامیدکننده در بیماری آلزایمر میشود. این مطالعه با حمایت انستیتوی ملی بهداشت، موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی و انستیتوی ملی پیری بر روی یکی از فاکتورهای خونی مرتبط با بیماری آلزایمر موسوم به ptau181 انجام شده است. تیم تحقیقاتی توضیح داد که بیماری آلزایمر بهطور معمول با زوال عقل، فراموشی پیشرونده و رسوب پروتئینهای غیرطبیعی در مغز موسوم به tau آغاز میشود. این بیماری غالبا پس از بروز صدمات جدی در مغز و آشکار شدن علائم تشخیص داده میشود.
نمایش بیماری آلزایمر در تصاویر اسکن MRI
با انجام آزمایش جدید، مبتلایان به زوال عقل در مراحل ابتدایی بیماری شناسایی میشوند و بدینترتیب میتوان درمان مناسب را آغاز کرد. بعلاوه این آزمایش خون احتمالا در مقایسه با روشهای تصویربرداری از مغز و آزمایش مایعات نخاعی که در حال حاضر برای تشخیص بیماری بهکار گرفته میشوند؛ کم عارضهتر و کم هزینهتر هستند. امروزه تصاویر مغزی نظیر اسکنهای PET از جمله روشهای استاندارد تشخیص بیماری آلزایمر بهشمار میروند. این اسکنها در کنار آزمایشات مایع نخاعی به تشخیص رسوب پروتئین غیرطبیعی تائو کمک میکنند.
دید کارشناسی
دکتر ریچارد هودز؛ پزشک و سرپرست انجمن پیری در انستیتوی ملی بهداشت طی بیانیهای اعلام کرد: “غربالگری افراد شرکتکننده در تحقیق، انجام اسکنهای PET و استخراج مایع نخاعی نیازمند صرف زمان و منابع مالی قابلتوجهی است و این پدیده، سرعت پیشرفت مطالعات درمانی در زمینه بیماری آلزایمر را کاهش میدهد. توسعه نوعی آزمایش خون به محققان امکان میدهد تا گروه بسیار بزرگتر و متنوعتری از داوطلبان مایل به شرکت در مطالعات را مورد ارزیابی قرار دهند.”
مطالعه
این پژوهش به سرپرستی آدام باکسر؛ استادیار دانشگاه کالیفرنیا انجام شد. تیم تحقیقاتی به سنجش سطح پروتئین ptau181 در پلاسمای خون پرداختند. آنها نمونههای خونی بیش از ۴۰۰ شرکتکننده را استخراج کردند. افراد شرکتکننده از مراکز مطالعاتی مختلفی نظیر دانشگاه کالیفرنیا، موسسه San Francisco Memory و مرکز تحقیقات و درمان کنسرسیوم ARTFL انتخاب شدند.
نتایج و پیامدهای بالینی
نتایج مطالعه نشان داد که در مبتلایان به آلزایمر؛ خصوصا افراد دچار نقص لوب جلویی مغز (FTLD)، میزان پروتئین ptau181 به میزان قابلتوجهی افزایش یافته است. FTLD گونه نادری از بیماری تخریب اعصاب بهشمار میرود. نتایج این پژوهش با مقادیر پروتئین ptau181 اندازهگیری شده در آزمایش مایع نخاعی شرکتکنندگان نزدیک بود. همچنین اسکنهای PET انجام شده نیز وجود رسوبات غیرطبیعی پروتئین در مغز را تائید کردند.
رودریک کوریو؛ سرپرست واحد اختلالات عصبی و سکته مغزی در انستیتوی ملی بهداشت طی بیانیهای اعلام کرد: “بسیاری از مسیرهای بیولوژیکی میتوانند موجب بیماری زوال عقل شوند. یافتن نوعی آزمایش خون که مشخصا به آسیبشناسی آلزایمر در مغز انسان میپردازد؛ احتمالا به محققان کمک میکند تا راهکارهای درمانی بهتری را برای بسیاری از مبتلایان به بیماریهای زوال عقل ارائه دهند.”
دستورالعملهای آینده
در حال حاضر تیمی از محققان در زمینه توسعه و بهبود نوعی آزمایش خون جهت سنجش میزان پروتئین ptau و جایگزینی این روش با آزمایشات پرعارضه فعلی تلاش میکنند. الیزر ماسلیا؛ مدیر بخش علوم اعصاب در انستیتوی ملی بهداشت طی اظهاراتی خاطرنشان کرد: “با وجود سرمایهگذاری انستیتوی ملی بهداشت، پیشرفتهای چشمگیری در زمینه توسعه نشانگرهای زیستی برای بیماری آلزایمر، FTLD و اختلالات عصبی مرتبط با آن حاصل شده است.”
محققان و متخصصان فعال در این پژوهش امیدوارند که در آیندهای نزدیک بتوان از این آزمایش برای تولید داروهای جدید و موثر جهت درمان بیماری آلزایمر استفاده کرد. تینا ارو؛ مسئول برنامهریزی دفتر تحقیقات بیماریهای نادر در مرکز ملی پیشبرد علوم طی اظهاراتی گفت: “این تحقیق نمونهای از شیوه انجام مطالعات در خصوص بیماریهای نادر و مشخصا FTLD را نمایش داده و احتمالا نگرشهای مردم پیرامون برخی اختلالات شایع نظیر آلزایمر را تغییر خواهد داد؛ مشکلی که میلیونها نفر در سراسر جهان را درگیر نموده است.”
پژوهش مرتبط
در روز ۸ ژانویه امسال تحقیق مشابهی تحتعنوان ” تشخیص دقیق بالینی بیماری آلزایمر از طریق سنجش نشانگرهای اصلی در پلاسمای انسان” در ژورنال Nature Communications منتشر شد. در این مطالعه، تیم تحقیقاتی از نشانگرهای اصلی بیماری آلزایمر از جمله ptau181 استفاده کردند. محققان برای شناسایی این نشانگرهای زیستی از نانولولههای کربنی متراکم بهره گرفتند.”
این نانولولهها به تشخیص سطح پروتئینهای مختلف تائو در خون کمک کرده و در ۹۰ درصد مواقع، بیماران آلزایمری را با موفقیت شناسایی نمودند. بر اساس اعلام محققان، میانگین دقت این آزمایش معادل ۸۸.۶ درصد است.