پرخوری یک مشکل شایع است و پیامدهای ناخوشایند متعددی از سوزش سر دل در کوتاهمدت گرفته تا چاقی در بلندمدت را بهدنبال دارد. همچنین یافتههای اخیر نشان میدهند که پرخوری در بروز بسیاری از مشکلات گوارشی شامل درد شکم و ناراحتی دستگاه گوارش فوقانی نظیر نفخ و اسهال موثر است.
اگرچه انتظار میرود که این علائم موجب خودداری انسان از پرخوری شوند؛ اما متاسفانه گرایش بدن نسبت به پرخوری از طریق ترشح هورمون دوپامین تنظیم میشود. این ماده شیمیایی لذت طبیعی ناشی از خوردن غذا را در انسان تقویت نموده و وی را به خوردن هرچه بیشتر ترغیب میکند. بنابراین با وجود مشکل درد و ناراحتی ناشی از پرخوری کماکان برخی افراد به این رفتار ادامه میدهند. پرخوری در پیشرفت اعتیاد انسان به موادغذایی نقش بسزایی دارد.
بنابراین پرخوری منظم و عدم فعالیت ورزشی کافی در بلندمدت میتوانند موجب چاقی شوند. هنگامیکه غذا میخوریم و از آن لذت میبریم؛ بدن اقدام به ترشح دوپامین میکند. این هورمون موجب تشدید اشتیاق انسان به خوردن میشود. در ادامه به بررسی ۱۰ مورد از مشکلات معمول ناشی از پرخوری میپردازیم:
- پرخوری عصبی
پرخوری عصبی موجب میشود تا انسان در مدت زمانی کوتاه، مقدار زیادی غذا را وارد معده خود نماید. پرخوری بهمعنای دریافت مقادیر بیشتری موادغذایی در مقایسه با حد معمول است. بدینترتیب میزان غذای دریافتی بیش از نیاز بدن خواهد بود. پرخوری میتواند در یک وعده انجام شده و یا به یک رویه معمول در زندگی روزمره تبدیل شود. اگرچه پرخوری به خودی خود لزوما موجب اعتیاد به خوردن یا بروز اختلال خوردن نمیشود؛ اما زیادهروی در خوردن غذا بهعنوان یکی از علائم اختلال پرخوری و اختلال خوردن قلمداد میشود. پرخوری در یک وعده موجب چاقی نمیشود؛ اما احتمالا احساس درد، ناراحتی و اختلال در خواب را بهدنبال خواهد داشت.
- خوردن غذاهای بسیار حجیم
وعدههای غذایی بسیار حجیم معمولا شامل فستفودها و غذاهای رستورانی هستند و حجم آنها در مقایسه با وعدههای غذایی معمولی بسیار بیشتر است. بدینترتیب میزان غذای دریافتی توسط فرد بسیار بیشتر از مقدار موردنیاز بوده و این وضعیت در بلندمدت موجب افزایش وزن و ضعف تغذیه میشود.
- خوردن احساسی (عاطفی)
انسانها و مشخصا زنان هنگام ناراحتی و نارضایتی به غذا خوردن پناه میبرند. به این الگوی رفتاری، خوردن عاطفی گفته میشود. بهعنوان مثال برخی دختران بهدنبال یک شکست ناگوار اقدام به خوردن مقادیر زیادی بستنی میکند. زنان میانسال هنگام ابتلا به بیماری PMS به خوردن غذاهای پر کربوهیدرات روی میآورند. البته مردان نیز بعضا اختلال خوردن عاطفی را تجربه میکنند.
- خوردن استرسی
خوردن استرسی اگرچه ارتباط نزدیکی با خوردن احساسی دارد؛ اما این اختلال غالبا در اثر اضطراب و نه افسردگی ایجاد میشود. خوردن استرسی احتمالا یکی از پیامدهای مشغله بیش از حد بهشمار میرود. در اینحالت فرد برای استراحت یا خوردن یک وعده غذایی، زمان کافی را در اختیار ندارد.
- اعتیاد به قند
غذاهای شیرین و حاوی قند مشخصا برای بسیاری از افراد اعتیادآور هستند. در بعضی اشکال پرخوری، مصرف غذاها و خوراکیهای شیرین یا شکلات دارای جذابیت فوقالعادهای هستند. والدین بایستی پیرامون اعتیاد فرزند خود به قند کاملا هوشیار باشند؛ چرا که مصرف مداوم قند در دوران کودکی به مشکلات عاطفی در بزرگسالی، چاقی و پوسیدگی دندانها دامن خواهد زد.
- ریزهخوری غیر ارادی
اگرچه خوردن ۲ تا ۳ میانوعده طی روز و بین وعدههای اصلی غذایی غالبا بهعنوان رفتاری سالم قلمداد میشود؛ اما ریزهخوری مداوم خصوصا میانوعدههای ناسالم میتوانند منجر به پرخوری شوند. بسیاری از افراد پرخور صرفا بر روی انرژی ۳ وعده غذایی اصلی تمرکز نموده و از ریزهخوریها و میانوعدههای پر کالری خود غافل میشوند. در نتیجه این افراد سهوا دچار پرخوری خواهند شد.
- فستفودها
افرادی که تمایل زیادی به مصرف فستفودها دارند؛ غالبا دچار پرخوری میشوند. در واقع فستفودها با برخورداری از نمک، چربی و قند فراوان برای تحریک حس پرخوری در انسان طراحی شدهاند. تحقیقات انجام شده به ماهیت اعتیادآور فستفودها اشاره دارند. فستفودها غالبا فاقد ارزش غذایی کافی هستند؛ با اینحال کالری بالای این غذاها میتواند موجب اضافه وزن و سوء تغذیه شود.
- خوردن راحت و آسان
اگرچه راحت غذا خوردن در حد اعتدال برای سلامتی مفید است؛ اما افرادی که برای مقابله با احساسات ناراحتکننده غذا میخورند احتمالا دچار پرخوری میشوند. در اینحالت نیز همانند خوردن عاطفی و خوردن استرسی، فرد بیمار در دام اعتیاد غذایی گرفتار میشود.
- غذا خوردن اجتماعی
خوردن اجتماعی روشی کاملا پذیرفته شده است و در صورت اعتدال میتواند بهعنوان یک فعالیت سالم قلمداد شود. اما افرادی که برای غذا خوردن اجتماعی دائما تحت فشار قرار دارند (نظیر افرادی که همواره با دیگران غذا میخورند)؛ احتمالا دچار پرخوری میشوند. غذاهای حجیم و پرکالری مشخصا به مشکلات این افراد دامن خواهند زد.
- خوردن از روی بیحوصلگی
خوردن از روی بیحوصلگی یک رویکرد بدون تفکر نسبت به غذاها محسوب میشود. در اینحالت عدم وجود عوامل محرک در سایر بخشهای زندگی موجب خوردن غذا میشود. لذا افراد بیحوصله مستعد ابتلا به پرخوری، ریزهخواری، اعتیاد به قند و فستفودها هستند.