آکنه نوعی اختلال پوستی است که موجب بروز بثورات یا لکههایی روی بدن میشود. صورت، گردن، قسمتهای فوقانی سینه، پشت و شانهها از شایعترین مناطق بروز آکنه بهشمار میروند. نوجوانان و زنان جوان بیش از سایرین در معرض ابتلا به آکنه قرار دارند. اما این اختلال در میان طیف قابلتوجهی از مردان نیز قابل مشاهده است.
آکنه میتواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. با اینحال کلیه اشکال آکنه احتمالا روی تصویر ذهنی فرد از بدن خود و احساس اعتمادبهنفس وی تاثیر منفی قابلتوجهی خواهند داشت. این مشکل غالبا در سنینی مشاهده میشود که حساسیت نسبت به رفتارهای اجتماعی و احساس نیاز به پذیرش عمومی در بالاترین سطح خود قرار دارند. در این سنین افراد نسبت به ظاهر خود بسیار حساس بوده و معمولا بر اساس معیارهای فیزیکی و غیرواقعی به قضاوت خود و سایرین میپردازند. در بسیاری از جوامع، احساس فشار از سوی همسالان برای انطباق با این استانداردها بعضا بسیار شدید است. عدم درک این انتظارات توسط شخص مبتلا به آکنه احتمالا موجب تضعیف جایگاه اجتماعی وی نزد سایر افراد همسن و سال خود خواهد شد. بنابراین حتی آکنه خفیف هم میتواند تاثیرات منفی چشمگیری بر وضعیت بهداشت روانی انسان داشته باشد.
آکنه و تصویر ذهنی نامطلوب از بدن
افراد مبتلا به آکنه غالب بابت ضایعات پوستی خود احساس شرم نموده و به روشهای مختلف برای جبران آن تلاش میکنند. آنها احتمالا با امتناع از بیرون رفتن با دیگران خود را مخفی میکنند. همچنین برخی دیگر به منظور پنهانسازی ضایعات پوستی احتمالا موهای خود را بلندتر کرده یا تارهای آنرا بر روی صورت خود پراکنده میکنند. مردان جوانی که در نواحی قفسه سینه، شانه یا پشت خود دچار آکنه هستند؛ احتمالا از حضور در ورزشهایی نظیر شنا خودداری میکنند؛ چرا که در اینصورت ملزم به تعویض لباسهای خود در رختکنهای عمومی هستند. دختران نیز به منظور مخفی نمودن ضایعات پوستی و التهابات آکنه احتمالا به آرایشهای سنگین روی میآورند؛ بیآنکه از تاثیرات احتمالی لوازم آرایشی و بهداشتی در تشدید التهابات پوستی مطلع باشند.
آکنه و طردشدگی شخصی یا اجتماعی
آکنه غالبا موجب میشود تا فرد مبتلا تصور کند که به هیچ عنوان جذاب نیست. این وضعیت موجب میشود تا فرد مبتلا حتی از نگاه کردن به چشمان دیگران نیز امتناع نموده و فاقد احساس اعتمادبهنفس شود. این افراد هنگام برقراری روابط دوستانه با جنس مخالف خود معمولا بسیار خجالتی بوده و با اظهارات تحقیرآمیز از سوی همسالان بیادب خود یا حتی افرادی مواجه میشوند که در برخورد با سایرین رفتاری مودبانه دارند.
بسیاری از افراد دچار آکنه گزارش میدهند که نسبت به برداشت شخصی دیگران در نخستین جلسات ملاقات شدیدا حساس هستند. تقریبا نیمی از بیماران مورد بررسی در یک پژوهش تصور میکردند که ابتلا به آکنه موجب شده تا سایرین آنها را شخصی کثیف قلمداد نمایند. چنین تجربیاتی احتمالا در شکلگیری یک چرخه معیوب از ترس مواجهه با دیگران موثر خواهند بود. چنین وضعیتی در شدیدترین حالات میتواند موجب ایجاد هراس اجتماعی در افراد و عدم خروج آنها از منزل شود.
آکنه و عملکرد تحصیلی ضعیف
کودکان مبتلا به آکنه احتمالا بهدلیل کمبود اعتمادبهنفس یا ترس از سرزنش دیگران در زنگ تفریح مایل به حضور در مدرسه نیستند. حتی بزرگسالان مبتلا به آکنه نیز احتمالا از حضور در محل کار اجتناب نموده یا از پذیرش مشاغلی که نیازمند مواجهه رودررو با مخاطبان هستند؛ خودداری میکنند.
بهنظر میرسد که مصاحبههای شغلی برای مبتلایان به آکنه بهمراتب دشوارتر از افراد عادی است؛ زیرا این اشخاص دارای اعتمادبهنفس ضعیفتری بوده و از جنبه فاکتورهای ظاهری نیز امتیاز پایینتری را از مصاحبهکنندگان دریافت میکنند. متاسفانه بسیاری از افراد بالغ مبتلا به آکنه کماکان بهخاطر سبک زندگی و عادات خود مورد سرزنش قرار گرفته و حتی برای رفع یک اختلال جزئی نیز بهدنبال روشهای درمانی پرهزینه میروند.
ارتباط میان آکنه و افسردگی
بروز آکنه در افراد جوان و بزرگسال میتواند موجب افسردگی آنها شود. این وضعیت بایستی با شیوهای مناسب شناسایی و درمان شود؛ زیرا درمان دارویی آکنه و خلاص شدن از شر ضایعات پوستی و زخمهای ناشی از آن احتمالا فرآیندی زمانبر خواهد بود. ترک تحصیل یا افت عملکرد تحصیلی، دردهای جسمی مختلف بدون وجود هرگونه دلیل قابل تشخیص، از دست دادن اشتها، اختلالات خواب، تضعیف خلقوخو و کاهش تمایل نسبت به انجام فعالیتهایی که در گذشته لذتبخش بودهاند؛ از جمله علائم شایع افسردگی بهشمار میروند. به منظور سنجش میزان تاثیر آکنه بر سلامت روانی و عاطفی، کیفیت زندگی و احساس عزت نفس افراد شاخصهای مختلفی تعریف شده است.