آلرژی‌ها معمولا زمانی روی می‌دهند که سیستم ایمنی بدن نسبت به پروتئین‌های مصرفی معمول روزمره یا برخی ترکیبات نسبتا بی‌ضرر شامل ریزگردها، ذرات بدن حیوانات، گردوغبار، کنه‌ها، برخی غذاها و داروهای معمول واکنش نشان دهد. علل دقیق بروز آلرژی هنوز روشن نیست. بعلاوه هنوز مشخص نیست که چگونه برخی افراد به حدی مستعد حساسیت‌های خاص هستند که این وضعیت می‌تواند زندگی آن‌ها را تهدید نماید؛ در حالی‌که برخی دیگر ظاهرا به هیچ‌عنوان تحت تاثیر این آلرژی‌ها قرار نمی‌گیرند.
آتوپی
گرایشات آلرژیک بعضا در میان کلیه اعضای خانواده قابل مشاهده هستند که به این وضعیت آتوپی گفته می‌شود. علل ژنتیکی آتوپی هنوز به‌طور دقیق شناسایی نشده است؛ اما اکنون به‌نظر می‌رسد که تعداد مبتلایان به آتوپی طی ۴ دهه گذشته سیری صعودی را تجربه نموده است.
- علل افزایش تعداد موارد ابتلا به آتوپی
دلایل پشت‌پرده برای افزایش تعداد موارد ابتلا به آتوپی ماهیتی ناشناخته دارند. برخی محققان بر این باورند که افزایش میزان آلودگی، افزودن مواد شیمیایی جدید و ترکیبات حساسیت‌زا به محیط زیست در افزایش نرخ ابتلا به آتوپی موثر بوده است. از سوی دیگر برخی محققان معتقدند که با فراگیر شدن هرچه بیشتر زندگی در محیط‌های تمیز و بدون آلودگی‌های میکروبی، مقاومت سیستم ایمنی بدن در برابر برخی عوامل خارجی به میزان بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. بدین‌ترتیب سیستم ایمنی هنگام مواجهه با پروتئین‌ها و ترکیبات معمول موجود در محیط واکنشی غیرطبیعی از خود نشان می‌دهد. شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند آمادگی بالاتر سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری‌های عفونی و جلوگیری از تماس با آلود‌گی‌ها از طریق زندگی در فضاهای تمیزتر احتمالا ریسک ابتلا به آلرژی را افزایش می‌دهند. برخی معتقدند که گرمایش کره زمین نیز بر این پدیده تاثیرگذار بوده و تغییر الگوهای پوشش گیاهی طبیعی و تولید ریزگردها می‌تواند دلیلی بر افزایش نرخ ابتلا به آلرژی قلمداد شود.
نحوه تکامل سیستم ایمنی بدن
با تولد یک نوزاد سیستم ایمنی بدن وی با توجه به عوامل ژنتیکی و محیطی تکامل پیدا می‌کند. در نتیجه الگوی رفتاری سیستم ایمنی به یکی از اشکال TH2 یا TH1 تبدیل می‌شود. الگوی TH2 موجب مستعد شدن فرد نسبت به آلرژی می‌شود؛ در حالی‌که الگوی TH1 عدم حساسیت انسان نسبت به آلرژی را به‌دنبال دارد. سلول‌های TH تحت‌عنوان سلول‌های کمکی یا لنفوسیت‌های T شناخته می‌شوند و با میکروب‌ها و ارگانیسم‌های مهاجم مبارزه می‌کنند. سیستم ایمنی TH1 به دفاع از بدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها پرداخته و ز بدن در مقابل آلرژی‌ها محافظت می‌کنند. در حالی‌که سیستم ایمنی TH2 از یک سو با عفونت‌ها و انگل‌ها مقابله نموده و از سوی دیگر فرد را مستعد ابتلا به آلرژی می‌کند.
رابطه میان آلرژی‌ها و سیستم ایمنی TH2
کودکانی که برخی اعضای خانواده آن‌ها مبتلا به آلرژی هستند؛ احتمالا بیش از سایرین دارای سیستم ایمنی TH2 خواهند بود. این پدیده موجب افزایش میزان ایمونوگلوبین E یا فاکتور lg E درون خون می‌شود. ایمونوگلوبین E به یک آلرژن یا پروتئین خارجی متصل شده و نوعی واکنش آلرژیک را ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال هنگامی که ذرات گرده استنشاق می‌شود؛ این ذرات به lg E موجود درون مخاط بینی متصل خواهند شد. این مولکول پیچیده شامل lg E و ذرات آلوده بوده و به ماست‌سل‌ها متصل می‌شود. این پدیده به‌طور طبیعی موجب ترشح ترکیبات شیمیایی و دفاعی خواهد شد. این ترکیبات شامل موارد زیر است:
- هیستامین و سروتونین
- پروتئوگلیکان‌ها
- پروتئاز سرین
- لکوترین C4
هیستامین و سایر ترکیبات شیمیایی آلرژیک موجب خارش، عطسه، آبریزش بینی و اشک‌ریزی از چشم‌ها می‌شوند.
چه کسانی در معرض ابتلا به آلرژی قرار دارند؟
افراد مبتلا به آتوپی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها (معمولا والدین، خواهر یا برادر) دچار زمینه‌های آلرژیک شناخته شده هستند؛ از جمله نامزدهای ابتلا به آلرژی محسوب می‌شوند. ریسک ابتلا به آلرژی در کودکانی که هیچ‌کدام از اعضای خانواده آن‌ها دچار آلرژی نیستند؛ معادل ۱۲ درصد است. این رقم در کودکانی با پدر یا مادر مبتلا به آلرژی برابر با ۲۰ درصد بوده و در صورت ابتلای همزمان پدر و مادر به ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت. در صورت ابتلای همزمان پدر و مادر به یک اختلال آلرژیک مشابه نظیر تب یونجه، آسم و اگزما ریسک ابتلای کودک آن‌ها به همان بیماری به حدودا ۷۰ درصد خواهد رسید.
سایر عوامل ایجادکننده آلرژی عبارتند از:
- جنسیت: مردان بیش از زنان در معرض آلرژی قرار دارند. با این‌حال علت چنین پدیده‌ای ناشناخته است.
- استعمال سیگار: کودکانی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها سیگار می‌کشند؛ بیش از سایرین در معرض ابتلا به آلرژی قرار دارند.
- زایمان: نوزادان متولد شده با روش سزارین بیش از سایرین به آلرژی مبتلا می‌شوند. دلیل این امر هنوز روشن نیست.
- شرایط محیطی: کودکانی که در خانواده‌هایی کوچک با ۱ یا ۲ فرزند متولد شده یا دچار اضافه وزن و چاقی هستند؛ بیش از سایرین در معرض ریسک ابتلا به آلرژی قرار دارند.
- مصرف مکرر آنتی‌بیوتیک‌ها: کودکانی که به‌صورت مکرر از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند؛ بیش از سایرین در معرض خطر آلرژی قرار دارند. بر اساس گمانه‌زنی‌ها این رابطه احتمالا ماهیتی ۲ جانبه دارد. کودکان مبتلا به آسم آلرژیک غالبا به عفونت‌های دستگاه تنفسی دچار شده و احتمالا نیازمند مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک طی دوره‌های مکرر خواهند بود.
- قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها: کودکانی که در معرض مقادیر بسیار ناچیزی گردوغبار، ریزگردها و برخی حیوانات اهلی قرار دارند؛ بیش از سایرین به آلرژی مبتلا می‌شوند.