علائم اضطراب بعضا بدون هیچ‌گونه هشدار قبلی ظاهر می‌شوند. در این‌حالت یک لحظه نسبتاً آرام هستید؛ اما ناگهان احساس سرگیجه و سبکی سر می‌کنید و تنفس برای شما دشوار می‌شود. پس از مدتی زندگی با اضطراب احتمالا قادر به تشخیص الگوی بروز آن خواهید بود. در این‌حالت احتمالا متوجه می‌شوید که وقتی با عوامل محرک خاصی مانند یک جلسه کاری مهم، برنامه‌ریزی فشرده یا احساس نگرانی در صدای همسرتان روبه‌رو می‌شوید؛ روحیه شما سریعا مضطرب خواهد شد.
برخی افراد پس از خوردن غذا دچار اضطراب می‌شوند. مدیریت علائم اضطراب معمولا با یادگیری نحوه فاصله گرفتن از محرک‌های اصلی و یافتن روش‌های مفید برای مدیریت موارد غیرقابل اجتناب آغاز می‌شود. البته غذا خوردن یک محرک اجتناب‌ناپذیر است. اما اضطراب پس از غذا خوردن معمولاً با روش‌هایی قابل کنترل است. در ادامه به بررسی برخی دلایل بروز اضطراب پس از غذا خوردن می‌پردازیم:
هیپوگلیسمی واکنشی
ابتلا به هیپوگلیسمی واکنشی موجب می‌شود تا فرد پس از خوردن غذا معمولاً برای چند ساعت دچار افت قند خون شود. این شرایط به‌طور معمول به‌دنبال افزایش تولید انسولین رخ داده و احتمالا موجب ایجاد احساس اضطراب، تحریک‌پذیری و حتی گیجی می‌شود.
همچنین فرد احتمالا برخی شرایط فیزیکی مشابه با علائم اضطراب را تجربه خواهد کرد. این شرایط عبارتند از:
- سرگیجه
- لرزش بدن
- تپش قلب سریع
- تعریق زیاد
غذاهای سرشار از قند و کربوهیدرات‌های فرآوری شده معمولاً باعث افت قند خون واکنشی می‌شوند؛ اما مصرف الکل یا کافئین با معده خالی نیز احتمالا علائم مشابهی را به‌دنبال خواهد داشت.
برای پیشگیری از این وضعیت توصیه می‌شود:
- در رژیم غذایی خود غلات و فیبر بیش‌تری را بگنجانید.
- پروتئین‌های بدون چربی مانند تخم‌مرغ، ماهی و مرغ را انتخاب کنید.
- در میان‌وعده‌ها از میوه و چربی‌های سالم مانند آجیل، ماست ساده و آووکادو استفاده کنید.
- مصرف الکل و کافئین را محدود کنید.
- روز خود را با پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده آغاز کنید.
هیپوگلیسمی واکنشی ممکن است دارای منشاء پزشکی باشد. بنابراین اگر تغییرات رژیم موجب بهبود اوضاع نمی‌شود؛ دراین‌صورت بهتر است نزد مراجعه کنید.
محرک‌های غذایی
برخی غذاها اگرچه مستقیماً بر قند خون تأثیرگذار نیستند؛ اما می‌توانند علائم اضطراب را تشدید کنند. برخی از این خوراکی‌ها عبارتند از:
- پنیر، گوشت‌های فرآوری شده و سایر غذاهای تخمیر شده حاوی هیستامین
- کافئین که خواب را مختل کرده و علائم اضطراب را بدتر کند
- چربی‌های ترانس (روغن‌های نیمه هیدروژنه)
- آرد سفید، شکر و سایر کربوهیدرات‌های تصفیه شده که موجب افزایش ترشح آدرنالین شده و احساس ترس و اضطراب را تشدید می‌کنند
- الکل
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۹ نشان‌دهنده وجود یک ارتباط قوی بین اضطراب و اشتیاق به خوردن غذاهای شیرین هستند. بنابراین خودداری از مصرف قند احتمالا بسیار دشوار است. هنگام بروز هوس خوردن شیرینی از میوه‌هایی با قند طبیعی مانند خرما، کشمش، آناناس یا توت‌فرنگی استفاده کنید.
آلرژی و حساسیت‌های غذایی
علائم آلرژی غذایی از خفیف تا شدید متغیر بوده و می‌توانند به علائم اضطراب شبیه باشند. این علائم عبارتند از:
- تنفس دشوار
- سبکی سر
- تنگی یا تورم در گلو
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در دهان
- حالت تهوع یا درد معده
- ضربان قلب سریع
این علائم می‌توانند خیلی سریع بروز کنند؛ اما ممکن است ۱ یا ۲ ساعت بعد از غذا خوردن ظاهر نشوند. ورزش کردن بعد از غذا اغلب می‌تواند علائم را تحریک کند. منابع معمول حساسیت عبارتند از:
- گلوتن
- لبنیات
- سبزیجات پر بو
- سولفیت‌ها و سایر موادافزودنی غذایی
بازگشت به عادات غذایی قدیمی
اگر بخواهید الگوهای خاص یا رفتارهای مربوط به غذا خوردن را اصلاح کنید؛ احتمالا دچار اضطراب خواهید شد. نگرانی در خصوص عدم موفقیت در آینده امری طبیعی است. اما سعی کنید این موضوع شما را ناامید کند. به جای اینکه به خود سخت بگیرید؛ به خویشتن یادآوری کنید که پذیرش عادات جدید فرآیندی زمان‌بر است. همچنین روی پیشرفت‌های گذشته خود تمرکز کنید.
تجربیات منفی قبلی در رابطه غذا
خاطرات ناخوشایند غالبا مولد اضطراب هستند و تجربیات مربوط به غذا نیز از این قاعده مستثنی نیستند. به‌عنوان مثال تجربه حالت خفگی حین خوردن ذرت بو داده یا مسمومیت شدید پس از خوردن ساندویچ در محل کار خود احتمالا موجب می‌شود تا هنگام خوردن مجدد آن غذاها احساس اضطراب کنید.
غذا خوردن نامنظم
اضطراب بعد از غذا خوردن لزوماً بدان معنا نیست که شما دچار اختلال خوردن هستید؛ اما بعضا می‌تواند نشان‌دهنده الگوی غذایی بالقوه مضر باشد.
سایر علائم اصلی اختلال در غذا خوردن عبارتند از:
- اضطراب در زمان وعده‌های غذایی به ویژه هنگام غذا خوردن با دیگران
- احساس گناه یا ناراحتی پس از خوردن غذاهایی که “بد” یا ناسالم قلمداد می‌شوند
- احساس گناه یا عصبانیت هنگام زیاده‌روی در مصرف غذا
- اضطراب بعد از غذا خوردن که تا زمانی که ورزش نکنید یا وعده غذایی بعدی را حذف نکنید ادامه خواهد داشت
- وسواس شدید در زمینه انتخاب غذاها
عوامل پیچیده متعددی در بروز اختلالات خوردن نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عزت نفس پایین
- مسائل مربوط به تصویر ذهنی از بدن
- سابقه خانوادگی