لوسمی نوعی سرطان سلول‌های خونی است. سلول‌های خونی و پلاکت‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند. در سرطان خون برخی گلبول‌های سفید (WBC) جدید به شکلی نامناسب رشد می‌کنند. این سلول‌های نابالغ سریعا تولیدمثل نموده و با از بین بردن سلول‌های سالم علائم متعددی را ایجاد می‌کنند.
سرطان خون شایع‌ترین نوع سرطان در دوران کودکی است که سالانه حدود ۴۰۰۰ کودک در ایالات‌متحده به آن مبتلا می‌شوند.
علائم لوسمی در دوران کودکی
در اکثر موارد علت بروز سرطان خون در کودکان قابل تشخیص نیست. علائم سرطان خون احتمالا از یک کودک تا کودک دیگر متفاوت خواهند بود. به‌طور کلی علائم لوسمی مزمن به آرامی ایجاد می‌شوند؛ اما علائم لوسمی حاد می‌توانند به‌طور ناگهانی ظاهر شوند. علائم لوسمی به راحتی با برخی علائم بیماری‌های شایع دوران کودکی اشتباه گرفته می‌شوند. مشاهده برخی از علائم زیر در کودک لزوماً به‌معنای ابتلای وی به سرطان خون نیست.
علائم رایج سرطان خون در کودکان شامل موارد زیر است:
- کبودی و خون‌ریزی
کودک مبتلا به سرطان خون احتمالا پس از آسیب‌دیدگی جزئی یا خون‌دماغ بیش از حد انتظار خون‌ریزی دارد. همچنین بدن وی احتمالا به راحتی کبود می‌شود. بروز لکه‌های قرمزرنگ کوچک بر روی پوست احتمالا از خون‌ریزی مویرگ‌های خونی ناشی شده و یکی از علائم لوسمی به‌شمار می‌رود. توانایی لخته شدن خون به میزان پلاکت سالم در بدن بستگی دارد. در کودک مبتلا به لوسمی، آزمایش خون معمولا نشان‌دهنده تعداد غیرطبیعی پلاکت در بدن است.
- درد معده و کمبود اشتها
کودک مبتلا به سرطان خون احتمالا از درد معده شکایت می‌کند؛ زیرا سلول‌های سرطانی می‌توانند درون طحال، کبد و کلیه‌ها جمع شده و باعث بزرگ شدن آن‌ها شوند. در بعضی موارد پزشک می‌تواند بزرگ شدن اندام‌های شکمی را احساس کند. همچنین ممکن است کودک اشتهای کمی داشته باشد یا نتواند مقادیر طبیعی غذا را دریافت کند. در این وضعیت کاهش وزن پدیده‌ای کاملا معمول است.
- تنفس دشوار
سلول‌های لوسمیک می‌توانند در اطراف تیموس که غده‌ای در پایه گردن است؛ تجمع پیدا کنند. این وضعیت احتمالا باعث تنگی نفس یا تنفس دشوار می‌شود. همچنین مشکلات تنفسی می‌توانند از تورم غدد لنفاوی قفسه سینه ناشی شوند. این غدد با ایجاد فشار به سمت بالا به مجاری تنفسی و لوله نای فشار می‌آورند. کودک مبتلا به سرطان خون احتمالا حالات سرفه یا خس‌خس را تجربه خواهد کرد. این اختلال در شرایط حاد نیازمند دریافت کمک‌های فوری پزشکی است.
- عفونت‌های مکرر
وجود گلبول‌های سفید در خون برای مقابله با عفونت‌ها ضروری است؛ اما گلبول‌های سفید نابالغ قادر به انجام وظایف خود به شکل مطلوب نیستند. کودک مبتلا به سرطان خون احتمالا دوره‌های مکرر یا طولانی‌مدت ابتلا به عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی را تجربه می‌کند. علائم این عفونت‌ها شامل سرفه، تب و آبریزش بینی است. این عفونت‌ها غالبا حتی با استفاده از آنتی بیوتیک یا سایر روش‌های درمانی نیز معالجه نمی‌شوند.
- تورم
گره‌های لنفاوی وظیفه فیلتراسیون خون را بر عهده دارند؛ اما سلول‌های سرطانی بعضا در غدد لنفاوی جمع می‌شوند. این پدیده می‌تواند موجب ایجاد تورم در مناطق زیر بغل، ناحیه گردن، بالای استخوان گردن و کشاله ران می‌شود. پزشکان با استفاده از روش‌های MRI و سی‌تی‌اسکن قادر به مشاهده تورم غدد لنفاوی در ناحیه شکم یا داخل قفسه سینه خواهند بود.
تیموس بزرگ شده می‌تواند ورید انتقال‌دهنده خون از بازوها و سر به قلب را تحت فشار قرار دهد. این فشار احتمالا موجب جمع شدن خون و ایجاد تورم در ناحیه صورت و بازوها می‌شود. بدین‌ترتیب سر، بازوها و قسمت فوقانی قفسه سینه احتمالا به رنگ قرمز مایل به آبی در خواهند آمد. سایر علائم این وضعیت شامل سردرد و سرگیجه است.
- درد استخوان و مفاصل
خون درون مغز استخوان تولید می‌شود. سرطان خون باعث تولید سریع سلول‌های خونی شده و نهایتا به ازدحام شدید سلول‌های خونی منتهی می‌شود. این تجمع سلولی موجب بروز درد در ناحیه استخوان‌ها و مفاصل می‌شود. برخی کودکان مبتلا به سرطان خون احتمالا از کمردرد شکایت می‌کنند. برخی دیگر احتمالا به دلیل درد پاها دچار لنگی می‌شوند.
- کم خونی
گلبول‌های قرمز خون به توزیع اکسیژن در بدن کمک می‌کنند. ازدحام بیش‌ازحد تولید گلبول‌های قرمز کافی را دشوار می‌کند. این وضعیت موجب بیماری کم‌خونی می‌شود. این علائم شامل خستگی، رنگ‌پریدگی پوست و تنفس سریع است. همچنین برخی کودکان احساس ضعف یا سبکی سر می‌کنند. کاهش جریان خون در مغز کودک احتمالا گفتار وی را نامفهوم خواهد کرد. آزمایش خون میزان گلبول‌های قرمز غیرطبیعی را نشان می‌دهد.
چشم‌انداز کودکان مبتلا به سرطان خون
وجود برخی علائم فوق لزوماً نشان‌دهنده ابتلا به سرطان خون نیست. انواع مختلفی از سرطان خون در دوران کودکی وجود دارند و عوامل زیادی بر چشم‌انداز آن‌ها تأثیرگذار هستند. تشخیص به موقع و درمان سریع می‌تواند به بهبود نتایج کمک کند. میزان بقاء کودکان در برخی اشکال سرطان خون با گذشت زمان افزایش یافته است و پیشرفت‌های درمانی نشان‌دهنده چشم‌انداز بهتر کودکان امروزی است.