کافئین محرکی است که باعث افزایش انرژی و سطح هوشیاری می‌شود. این ماده در سراسر جهان مصرف می‌شود و قهوه و چای از محبوب‌ترین منابع حاوی کافئین به‌شمار می‌روند. اگرچه کافئین برای عموم مردم بی‌خطر تلقی می‌شود؛ اما مقامات بهداشتی توصیه می‌کنند تا در شرایط خاصی مصرف آن محدود شود.
آیا کافئین ماده‌ای ایمن است؟
مصرف کافئین در بسیاری از افراد تأثیرات مطلوبی بر سطح انرژی، تمرکز و حتی میگرن دارد. علاوه بر این برخی نوشیدنی‌های حاوی کافئین برای سلامتی مفید هستند. با این‌حال کافئین احتمالا در برخی افراد عوارض جانبی منفی ایجاد کرده و خطراتی را در دوران بارداری ایجاد کند.
مزایای بالقوه کافئین
کافئین سطح انرژی و تمرکز را بهبود می‌بخشد. تحقیقات نشان می‌دهند که کافئین مغز و سیستم عصبی مرکزی شما را تحریک می‌کند. این ماده به شما کمک می‌کند تا هوشیاری ذهنی خود را حفظ نمایید. کافئین احتمالا در درمان سردرد نیز موثر خواهد بود. علاوه بر این برخی نوشیدنی‌های کافئین‌دار حاوی آنتی‌اکسیدان‌های مفیدی هستند که می‌توانند از سلول های بدن در برابر آسیب‌ها محافظت کنند. این ترکیبات التهابات را کاهش داده و به درمان بیماری‌های مزمن کمک می‌کنند.
خطرات احتمالی
کافئین فواید بالقوه زیادی دارد؛ اما مصرف آن هنگام بارداری احتمالا با مخاطراتی همراه است. زنان باردار کافئین را بسیار کندتر متابولیزه می‌کنند. در حقیقت خروج کافئین از بدن ۱.۵ تا ۳.۵ برابر بیشتر طول می‌کشد. همچنین کافئین از جفت عبور کرده و وارد جریان خون کودک می‌شود. چنین وضعیتی احتمالا بر سلامت کودک تأثیر می‌گذارد. کالج زنان و زایمان آمریکا (ACOG) ادعا می‌کند که مقادیر متوسط کافئین (کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز) با افزایش خطر سقط جنین یا زایمان زودرس ارتباط ندارد. با این‌حال تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز احتمالا خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.
علاوه بر این برخی شواهد نشان می‌دهند که حتی مصرف مقادیر کم کافئین احتمالا منجر به کاهش وزن جنین هنگام تولد می‌شود. به‌عنوان مثال یک مطالعه نشان داد که مصرف کم (۵۰ تا ۱۴۹ میلی‌گرم کافئین در روز) در دوران بارداری خطر کمبود وزن هنگام تولد را ۱۳ درصد کاهش می‌دهد. سایر عوارض جانبی منفی کافئین شامل فشار خون بالا، ضربان قلب سریع، افزایش اضطراب، سرگیجه، بی‌قراری، درد شکم و اسهال است.
توصیه‌هایی در دوران بارداری
ACOG توصیه می‌کند که در صورت بارداری یا تلاش برای باردار شدن مصرف روزانه کافئین خود را به ۲۰۰ میلی‌گرم یا کمتر کاهش دهید. بسته به نوع و روش آماده‌سازی این مقدار کافئین معادل حدود ۱ تا ۲ فنجان (۲۴۰-۵۸۰ میلی‌لیتر) قهوه یا حدود ۲ تا ۴ فنجان (۲۴۰-۹۶۰ میلی‌لیتر) چای دم‌کرده در روز است.
به منظور محدود کردن مصرف کافئین بایستی منبع حاوی این ماده را شناسایی کنید. به‌عنوان مثال آکادمی تغذیه و رژیم غذایی توصیه می‌کند از مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا در دوران بارداری خودداری کنید. نوشیدنی‌های انرژی‌زا علاوه بر کافئین معمولاً حاوی مقادیر زیادی قند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی فاقد ارزش غذایی هستند. آن‌ها همچنین حاوی عصاره گیاهان مختلفی مانند جینسینگ هستند که برای زنان باردار ناامن ارزیابی می‌شوند.
علاوه بر این زنان باردار بایستی از مصرف برخی دمنوش‌های گیاهی از جمله ریشه کاسنی، ریشه شیرین‌بیان یا شنبلیله خودداری کنند. برخی چای‌های گیاهی از جمله موارد زیر در دوران بارداری بی‌خطر گزارش شده‌اند:
- ریشه زنجبیل
- برگ نعناع
- برگ تمشک قرمز
- بادرنجبویه
مانند هر داروی گیاهی بهتر است قبل از نوشیدن دمنوش‌های گیاهی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
نوشیدنی‌های محبوب حاوی کافئین
قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی مقادیر زیادی کافئین هستند. علاوه بر این برخی داروها مانند مسکن‌ها احتمالا حاوی کافئین بوده و این ماده اغلب به مکمل‌ها مانند قرص‌های کاهش وزن و نوشیدنی‌های قبل از تمرین اضافه می‌شود. چنان‌چه نگران محتوای کافئین در رژیم غذایی خود هستید؛ حتماً با پزشک مشورت کنید.
جمع‌بندی
کافئین به‌طور گسترده‌ای در سراسر جهان مصرف می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف کافئین باعث افزایش سطح انرژی، بهبود تمرکز و حتی تسکین سردرد می‌شود. اگرچه کافئین فوایدی دارد؛ اما مقامات بهداشتی توصیه می‌کنند که مصرف این ماده در دوران بارداری کاهش پیدا کند. اکثر متخصصان معتقدند که مصرف کافئین در دوران بارداری به میزان ۲۰۰ میلی‌گرم یا کمتر در روز بی‌خطر است. این میزان معادل با ۱ تا ۲ فنجان (۲۴۰-۵۸۰ میلی‌لیتر) قهوه یا ۲ تا ۴ فنجان (۵۴۰-۹۶۰ میلی‌لیتر) چای کافئین‌دار است.