همگی انسان‌ها در طول دوره حیات خود حداقل چندین نوبت سکسکه زدن را تجربه می‌کنند. اما دلیل پشت‌پرده این پدیده چیست؟
سکسکه زدن یک فرآیند کاملا اسرارآمیز است. اما دانشمندان یک نظریه جالب را در این زمینه مطرح کرده‌اند: “سکسکه احتمالا نحوه نفس کشیدن را به جنین موجود در رحم آموزش می‌دهد.” در مراحل بعدی زندگی، سکسکه به‌عنوان بقایای تمارین تنفسی اولیه در بدن افراد نمایان خواهد شد.
دکتر پیتر کاریلاس؛ متخصص بیماری‌های معده، دستگاه گوارش و کبد در دانشکده پزشکی دانشگاه نیووسترن ایالت شیکاگو معتقد است که در بزرگسالان، سکسکه یک پدیده کاملا بی‌فایده خواهد بود.
سکسکه در واقع نوعی عکس‌العمل کاملا غیر ارادی است. این واکنش همانند زمانی است که پزشک با یک چکش به زانوی پای شما ضربه بزند. با شروع سکسکه غالبا اعصاب مربوط به معده و مری تحریک شده و سیگنال‌های ارسالی از جانب ساقه مغز موجب انقباض غیر ارادی دیافراگم و سایر عضلات تنفسی می‌شود. انقباض ناگهانی این عضلات موجب بلعیدن غیر ارادی هوا خواهد شد. سپس اپیگلوتیس (یک قطعه بافتی در پشت زبان) همانند زمان بلعیدن غذا جمع می‌شود. بدین‌ترتیب مسیر عبور هوا مسدود شده و صدای منحصربه‌فرد سکسکه ایجاد می‌شود.
به گفته دکتر کاریلاس از آن‌جا که سکسکه موجب مسدود شدن مجرای هوا می‌شود؛ لذا فاقد هرگونه عملکرد تنفسی یا کاربری آشکار در بزرگسالان است. واکنش دهانی از خفگی افراد جلوگیری می‌کند؛ اما علیرغم این موضوع، سکسکه از مجاری تنفسی یا گلو محافظت نمی‌کند. در واقع سکسکه فاقد هرگونه کاربرد خاص است. این عکس‌العمل به‌صورت ناگهانی آغاز شده و در چندین نوبت تکرار خواهد شد.
با این‌حال برای نوزادان و جنین درون رحم، وضعیت تا حدودی متفاوت است. در رحم مادر، جنین اکسیژن موردنیاز خود را از طریق جفت دریافت می‌کند؛ اما با تولد نوزاد، حیات وی در گرو توانایی تنفسی او خواهد بود. به باور دکتر کاریلاس، نوزاد بایستی دارای یک دستگاه تنفسی از پیش آموزش‌دیده باشد. وی معتقد است که سکسکه درون رحم مادر آغاز شده و تکرار مداوم آن موجب می‌شود تا عضلات تنفسی، فرآیند انبساط و انقباض را فرا بگیرند. این پدیده تقریبا مشابه یک تمرین ایزومتریک است. شما بر استشمام کردن بو تلاش می‌کنید؛ اما مسدودسازی مجاری هوایی باعث دشوارتر شدن فرآیند استنشاق خواهد شد.
سکسکه تمرینی است که جنین موجود در رحم و نوزادان بارها آن‌را انجام می‌دهند. یک پژوهش اخیرا صورت گرفته در کلینیک نوروفیزیولوژی نشان داد که نوزادان نارس تقریبا برای مدت ۱۴ دقیقه در هر روز مشغول سکسکه زدن هستند. این مطالعه، فعالیت‌های مغزی مرتبط با سکسکه در نوزادان نارس را مورد بررسی قرار داد. به گفته لورنزو فابریزی؛ سرپرست تیم تحقیقاتی و محقق ارشد واحد علوم اعصاب، فیزیولوژی و فارماکولوژی دانشگاه کالج لندن، ۹ هفته پس از شروع حاملگی، محققان سیگنال‌هایی دال بر بروز سکسکه در رحم را ثبت نموده‌اند.
لورنزو فابریزی و همکارانش، بروز سکسکه در ۲۱۷ نوزاد نارس و کامل را مورد بررسی قرار دادند (نوزادان نارس پیش از هفته ۳۷ بارداری متولد می‌شوند؛ در حالی‌که نوزادان کامل پس از ۳۹ هفته به دنیا می‌آیند). بعلاوه این تیم با استفاده از دستگاه ضبط نوار مغز (EEG) فعالیت مغز نوزادان را برای مدت حدودا ۱ ساعت ثبت نمودند. به گفته آقای فابریزی، در این مدت ۱۳ نفر از نوزادان دچار سکسکه شدند و این پدیده ۳ نوع مختلف امواج را در غشاء مغزی نوزادان تحریک کرد.
مطالعات پیشین بر روی مدل‌های انسانی و حیوانی نشان داد که انقباضات غیر ارادی عضلانی در رحم، سیگنال‌هایی را به غشاء مغز ارسال می‌کند. محققان معتقدند که این فرآیند، موقعیت اعضای بدن را به مغز آموزش می‌دهد تا بعدها مغز قادر به کنترل عملکرد آن‌ها باشد. لورنزو فابریزی معتقد است که سکسکه در نوزادان نیز احتمالا با فلسفه‌ای مشابه بروز پیدا می‌کند. وی می‌گوید: “بر اساس مطالعات انجام شده بر روی حیوانات اکنون می‌دانیم که انقباضات عضلانی غیر ارادی امکان ایجاد نگاشت بدن توسط مغز را فراهم می‌کند. بنابراین با تجزیه و تحلیل این اطلاعات می‌توان پی برد که انقباضات دیافراگم احتمالا به مغز امکان می‌دهند تا نگاشت مربوط به سیستم تنفسی را تشکیل داده و در آینده آن‌را کنترل نماید.”
تنفس انسان در اکثر زمان‌ها غیر ارادی بوده و به سیگنال‌های ارسالی از ساقه مغز (به عضلات تنفسی) بستگی دارد. با این‌حال تنفس ارادی نیز امری امکا‌ن‌پذیر است (مثلا هنگامی‌که بنا بر درخواست پزشک اقدام به انجام تنفس عمیق می‌کنیم). سکسکه احتمالا به نوزادان کمک می‌کند تا به توانایی کنترل تنفس خود دست پیدا کنند. هنوز مشخص نیست که آیا سکسکه، ناحیه کنترل‌کننده تنفس در مغز را تحریک خواهد کرد یا خیر.
صرف‌نظر از عملکرد اولیه سکسکه، ظاهرا محققان بر این باورند که پس از دوران نوزادی، سکسکه هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. آقای کاریلاس معتقد است که مدارات عصبی مولد سکسکه به قوت خود باقی مانده و نهایتا به ساقه مغز منتهی می‌شوند. این مدار عصبی همواره می‌تواند به‌صورت تصادفی و از طریق محرک‌های مختلف فعال شود.