پوکی استخوان نوعی بیماری شایع است که در آن توده استخوانی تضعیف شده و استخوان‌ها شکننده می‌شوند. این بیماری معمولا در افرادی با سن بیش از ۶۵ سال و به‌ویژه زنان رویت می‌شود. پوکی استخوان تقریبا بدون علامت است و اکثر افراد تا زمان بروز شایع‌ترین پیامد این بیماری یعنی شکستگی استخوان متوجه علائم آن نمی‌شوند.
سقوط از ارتفاع کم یا ضربات جزئی بعضا موجب شکستگی استخوان شده و شما را غافل‌گیر می‌کند؛ چرا که در اثر این بیماری، بافت متراکم استخوان نابود می‌شود. این شکستگی می‌تواند از نوع خفیف بوده و در شانه یا ستون فقرات بدن اتفاق بیفتد؛ حادثه‌ای که زندگی شما را برای همیشه دگرگون خواهد کرد.
بر اساس پژوهش انجام شده در دانشکده پزشکی ایالت ویرجینیای شرقی در سال ۲۰۱۶، درمان شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان نیازمند صرف زمان و هزینه بیش‌تری است. پوکی استخوان پدیده‌ای مهم است که با افزایش سن تشدید شده و آگاهی نسبت به آن از بروز حوادث ناگوار و شکستگی‌های غیرمنتظره جلوگیری خواهد کرد. در ادامه به بررسی ۷ نمونه از علائم احتمالی تشدید پوکی استخوان می‌پردازیم:
- افزایش سن
چنان‌چه سن شما به ۵۰ سال رسیده است؛ در این‌صورت بایستی پیرامون عوامل خطرآفرین برای پوکی استخوان با پزشک خود صحبت کنید. پزشکان احتمالا مصرف مکمل‌های غذایی از جمله کلسیم را به بیماران توصیه می‌کنند. زنان با سن بالای ۶۵ سال و مردان مسن‌تر از ۷۰ سال بایستی هر ساله مورد معاینه قرار گیرند. بعلاوه کلیه افراد بالای ۵۰ سال که سابقه شکستگی استخوان دارند نیز بایستی آزمایشات تشخیص پوکی استخوان را به‌صورت مرتب انجام دهند.
- مصرف برخی داروهای خاص
برخی فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی در بروز بیماری پوکی استخوان موثر هستند. داروهای استروئیدی، قرص‌ها یا آمپول‌های ضد بارداری، برخی داروهای ضد سرطان، ضد افسردگی و درمان‌کننده سوزش سر معده، ریسک پوکی استخوان را افزایش می‌دهند؛ البته این موضوع به‌معنای خودداری از مصرف داروهای فوق نیست. در زمینه مصرف داروها با پزشک خود مشورت کنید. پزشک احتمالا برای کمک به حفظ سلامتی استخوان و جبران عوارض اولیه مصرف دارو، خوردن برخی مکمل‌های غذایی را به شما پیشنهاد می‌کند.
- کاهش قد
افزایش سن اغلب با کاهش قد و توانایی افراد جهت ایستادن همراه خواهد بود. تغییرات ظاهری قابل‌توجه نظیر کاهش ۲ یا چند اینچی قد یا ایجاد انحنای جدید در ستون فقرات از جمله علائم احتمالی پوکی استخوان به‌شمار می‌روند؛ لذا با رسیدن به سن ۵۰ سالگی، قد خود را به‌طور مرتب اندازه‌گیری کنید.
- کمبود ویتامین D
ویتامین D در حفظ سلامتی استخوان‌ها نقشی کلیدی دارد؛ چرا که به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک می‌کند. همچنین تحقیقات جدید به اهمیت ویتامین D در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و اختلالات شناختی اشاره دارند. در صورت کمبود این ویتامین احتمالا علائمی نظیر درد استخوان‌ها یا ضعف عضلانی را تجربه خواهید کرد. اما این علائم غالبا خفیف هستند.
با قرارگیری پوست بدن در معرض نور خورشید، فرآیند سنتز ویتامین D در بدن انجام می‌شود. لذا در فصل زمستان و مناطق جغرافیایی شمالی، بسیاری از افراد با مشکل کمبود ویتامین D مواجه خواهند شد. منابع حاوی ویتامین D اکثرا منشاء حیوانی دارند و زرده تخم‌مرغ، ماهی، روغن ماهی، جگر و شیر غلیظ شده از جمله خوراکی‌های حاوی این ویتامین محسوب می‌شوند. خطر کمبود ویتامین D در افراد دارای رژیم گیاه‌خواری به‌مراتب بیشتر است.
- بالا بودن سطح سرم کلسیم یا آلکالاین فسفات در آزمایش خون
این آزمایش صرفا نوعی اندازه‌گیری است که پزشکان به منظور تشخیص ریزش توده استخوانی اقدام به تجویز آن می‌کنند. این آزمایش، تاثیر احتمالی کمبود ویتامین D بر استخوان‌های بدن و ابتلای فرد به انواع خاصی از سرطان استخوان را تعیین خواهد کرد. همچنین تست فوق به منظور رد احتمال ابتلا به بیماری Paget نیز انجام می‌شود. این بیماری بر رشد استخوان‌های بدن تاثیر می‌گذارد. نهایتا تست مذکور در تشخیص علائم اختلالات کبدی نیز کاربرد دارد.
- درد مفصلی یا عضلانی
پوکی استخوان به‌صورت خاموش پیشرفت می‌کند؛ لذا افراد تا قبل از پیشرفت بیماری احتمالا هیچ‌گونه دردی را تجربه نخواهند کرد. با این‌حال کماکان برخی عوارض جانبی پوکی استخوان می‌توانند آزاردهنده باشند. استرس افراد در خصوص احتمال شکستگی ناگهانی استخوان بر آرامش روانی و جریان زندگی روزمره آنها تاثیر می‌گذارد.
با آغاز روند کاهش قد، فاصله مهره‌ها از یکدیگر کمتر شده و این پدیده احتمالا موجب بروز حالت دردناک در قسمت پشتی بدن خواهد شد. یک شکستگی خفیف در دنده‌ها، احتمالا رشته‌های عصبی آن ناحیه را تحت فشار قرار خواهد داد. ضعف عضلات به دلیل سست شدن اتصال آنها با استخوان‌های پشتیبان، یکی دیگر از علائم معمول پوکی استخوان به‌شمار می‌رود. احتمالا متوجه شده‌اید که برخی افراد هنگام برخاستن از صندلی دچار مشکل شده و ناچار به کمک گرفتن از نیروی بازوهای خود هستند.
- شکستگی استخوان
متاسفانه شکستگی غالبا اولین علامت ابتلا به پوکی استخوان به‌شمار می‌آید. در واقع شکستگی شایع‌ترین علامت اولیه این بیماری است. هنگامی‌که استخوان‌ها نازک و شکننده می‌شوند؛ حتی یک ضربه خفیف نیز می‌تواند موجب شکستن آنها شود. برخی مواقع با توجه به شدت بسیار کم عامل آسیب‌زا، افراد متوجه شکستگی استخوان خود نمی‌شوند؛ تا این‌که درد شدید آنها را وادار به مراجعه نزد پزشک می‌کند.
بروز درد و تورم بلافاصله پس از ضربه یا سقوط از جمله علائم مربوط به شکستگی استخوان محسوب می‌شوند. این علائم معمولا به‌طور کامل آشکار هستند. خارج شدن بخشی از بدن از وضعیت عادی و متعادل، یکی دیگر از علائم بیماری است. چنان‌چه طی چند هفته در بدن خود و به‌ویژه قسمت پشتی آن احساس درد دارید؛ در این‌صورت چنین پدیده‌ای احتمالا نشان‌دهنده نوعی شکستگی است؛ حتی اگر علت دقیق بروز این مشکل را به‌خاطر نداشته باشید.
با افزایش سن، بروز دردهای بدنی امری قابل پیش‌بینی بوده و این پدیده لزوما به‌معنای پوکی استخوان نیست. دریافت مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D، پرهیز از استعمال سیگار و انجام ورزش‌های منظم با رعایت محدودیت‌های وزنی از جمله اقدامات موثر در کاهش ریسک پوکی استخوان به‌شمار می‌روند. به منظور محافظت بهتر از استخوان‌ها توصیه می‌شود که تا پیش از ۳۰ سالگی، موارد فوق را به یک عادت روزانه مبدل نمایید.