افراد مبتلا به بیماری آلزایمر با مشکلاتی نظیر فقدان حافظه و سردرگمی مواجه می‌شوند و معمولا شرایط آن‌ها با گذر زمان وخیم‌تر خواهد شد. در واقع آلزایمر نوعی بیماری ناتوان‌کننده ذهنی است که هزینه‌های عاطفی بسیار سنگینی را برای شخص بیمار، خانواده و دوستان وی به‌دنبال خواهد داشت. ضعف تدریجی حافظه با افزایش سن، پدیده‌ای طبیعی است؛ اما ابتلا به آلزایمر می‌تواند زندگی سالم و فعال را برای بیماران دشوار نماید. از مدت‌ها پیش تحقیقات متعددی برای کشف علل ابتلای انسان به بیماری آلزایمر انجام شده است که در ادامه به بررسی برخی از این عوامل می‌پردازیم:
- ضربه مغزی
هر ساله به دلیل صدمات ورزشی، تصادفات رانندگی و سایر سوانح ناگوار صدها هزار نفر دچار ضربه مغزی می‌شوند. اکثر افراد سریعا بهبود پیدا می‌کنند؛ اما در برخی دیگر هر نوع ضربه به سر می‌تواند موجب التهاب مزمن و آسیب‌دیدگی دائم بافت مغز شود. در این‌حالت ضربات به سر ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد. دلیل بروز چنین وضعیتی این است که سلول‌های مغز بیش از اندازه مشغول مقابله با مشکلات التهابی هستند تا از مغز در برابر پروتئین‌های مولد بیماری محافظت کنند. به منظور جلوگیری از آسیب‌های مغزی توصیه می‌شود از کلاه‌های محافظ مناسب استفاده کنید و در صورت وارد شدن ضربه شدید به سر فورا نزد پزشک مراجعه نمایید.
- سندرم دان
به گفته دانشمندان، مبتلایان به سندرم دان در معرض خطر بروز بیماری آلزایمر قرار دارند. وجود یک کروموزوم اضافی از نوع ۲۱ موجب بروز سندرم دان خواهد شد. محققان معتقدند که با افزایش سن انسان این کروموزوم اضافی می‌تواند موجب زوال عقل و پیشرفت آلزایمر شود. افراد مبتلا به سندرم دان معمولا بسیار زودتر از سایر افراد با علائم آلزایمر مواجه می‌شوند. زوال عقل و فراموشی از شایع‌ترین عوارض کهولت سن در مبتلایان به سندرم دان به‌شمار می‌رود.
- اختلال شناختی خفیف
مبتلایان به اختلال شناختی خفیف احتمالا زودتر از دیگران با علائم آلزایمر مواجه خواهند شد. بیماران مبتلا به اختلال شناختی خفیف احتمالا در به‌خاطر آوردن مکالمات یا قرارهای ملاقات اخیر خود دچار مشکل شده و در تصمیم‌گیری‌های پیچیده ناتوان ظاهر می‌شوند. این اختلال با روش‌هایی معمول نمایان می‌شود؛ مثلا فرد پس از مدت زمانی کوتاه، سوال خود را مجددا مطرح می‌کند. با این‌حال چنین مسائلی روند طبیعی زندگی انسان را مختل نمی‌کنند. با گذر زمان، اختلال شناختی خفیف در بسیاری از موارد به آلزایمر تبدیل می‌شود.
- بیماری قلبی
افرادی که از سلامت قلبی و عروقی مطلوبی برخوردار نیستند؛ در سنین بالاتر بیش از سایرین در معرض ریسک ابتلا به آلزایمر قرار دارند. بسیاری از عوامل موثر بر سلامت قلب در سلامت روانی انسان نیز تاثیرگذار هستند. مهم‌تر اینکه عملکرد صحیح مغز در گرو حمایت کافی قلب است. ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌تواند مانع از رسیدن خون و اکسیژن کافی به مغز و نهایتا عملکرد مطلوب آن شود. برای کاهش ریسک بروز این مشکلات بایستی از سبک زندگی سالم تبعیت نموده و برای درمان مشکلات قلبی خود نزد پزشک متخصص مراجعه نمایید.
- عدم آموزش یا تحرک ذهنی
یکی از روش‌های حفظ عملکرد صحیح مغز این است که از آن به سختی کار بکشید! محققان به ارتباط میان سطح تحصیلات پایین با ریسک ابتلا به آلزایمر پی برده‌اند. این موضوع بدان معنا نیست که برای پیشگیری از آلزایمر حتما بایستی دارای تحصیلات دانشگاهی باشیم. با افزایش سن خود برای یافتن روش‌های جذاب تحریک ذهنی تلاش کنید. مطالعه، حل کردن جدول، بازی سودوکو و فعالیت سبک و پاره‌وقت در دوران بازنشستگی از جمله راهکارهای مناسب برای کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر محسوب می‌شوند.
- فقدان فعالیت اجتماعی
محققان دریافته‌اند که فعالیت اجتماعی نیز به اندازه تحرک ذهنی حائز اهمیت است. تعامل با دوستان و خانواده برای سلامت انسان بسیار مفید بوده و ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد. انسان از طریق گفتگو و وقت‌گذرانی با افراد موردعلاقه می‌تواند مغز خود را به تحرک وادار نماید. چنان‌چه دوستان زیادی ندارید و یا به دور از خانواده خود زندگی می‌کنید؛ در این‌صورت بایستی در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت نمایید. به‌عنوان مثال در یک انجمن، باشگاه یا گروه عام‌المنفعه عضو شوید یا حتی از یک حیوان خانگی نگهداری کنید.
- سبک زندگی نامناسب
همگی از تاثیرات مخرب سیگار بر سلامت قلب و ریه آگاه هستند. با این‌حال استعمال دخانیات و سایر سوء رفتارها بر سلامت روانی انسان نیز تاثیرگذار هستند. انتخاب تغذیه ضعیف، ورزش نکردن و مصرف زیاد الکل موجب اضافه وزن شده و تبعات روانی متعددی را به‌دنبال خواهند داشت. آلزایمر نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا تدوین یک برنامه زندگی سالم و پایبندی به آن بهترین زمینه را برای پیشیگیری از این بیماری فراهم خواهد کرد. ترک سیگار و کاهش وزن در کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر موثر هستند.
- بی‌خوابی مداوم
در زندگی پرمشغله امروزی بسیاری از افراد از خواب شبانه ۶ تا ۸ ساعته محروم هستند. عدم استراحت کافی، روند پیشرفت بیماری آلزایمر را تسریع می‌کند. کمبود خواب علاوه بر تغییر ساختار شیمیایی مغز در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و چاقی موثر است. لذا به منظور حفظ سلامت خود بایستی از حجم مسئولیت‌های روزمره خود کاسته و زمان بیش‌تری را برای استراحت شبانه اختصاص دهید.
- سابقه ژنتیکی و خانوادگی
ژنتیک یکی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به بیماری آلزایمر محسوب می‌شود. به‌عنوان مثال محققان معتقدند که ابتلا به آلزایمر در سنین پایین معمولا ریشه ژنتیکی دارد. با این‌حال ابتلای پدر، مادر، برادر یا خواهر یک فرد به بیماری آلزایمر لزوما به‌معنای ابتلای وی نخواهد بود. با این‌حال در صورت وجود سابقه خانوادگی حتما بایستی به عوامل خطرزای قابل اجتناب نظیر استعمال سیگار، چاقی و عدم فعالیت ذهنی و اجتماعی به شکلی ویژه توجه نمایید. همچنین در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به آلزایمر و نگرانی می‌توانید نزد پزشک مراجعه کنید.
- کهولت سن
آلزایمر در اکثر مواقع طی سنین کهنسالی بروز پیدا می‌کند. اکثر مبتلایان به آلزایمر بیش از ۶۵ سال سن دارند؛ با این‌حال این بیماری بعضا در افراد جوان‌تر نیز مشاهده می‌شود. تشخیص علت دقیق بروز آلزایمر امری دشوار است. این بیماری فراتر از ضعف موقت حافظه بوده و به مراقبت بیش‌تری نیاز دارد.