بر اساس نتایج پژوهش‌های اخیر، رنگآمیزی تصاویر در کاهش احساس اضطراب و استرس کاملا موثر است. یکی از روش‌های محبوب برای انجام این‌کار، استفاده از طرح‌های ماندالا و رنگآمیزی آن‌ها است. اخیرا رنگآمیزی ماندالاها به محبوبیت فراوانی میان کودکان و بزرگسالان دست یافته است؛ چرا که این‌کار نوعی تمرین آرامش‌بخش است و موجب فراغت ذهن انسان از مسائل آزاردهنده می‌شود. مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که رنگآمیزی دایره‌های هندسی موسوم به ماندالاها مشخصا نسبت به سایر نقاشی‌ها مفیدتر واقع می‌شود.
واژه “ماندالا” در زبان سانسکریت به‌معنای “دایره” است. دوایر نمادهای قدرتمندی هستند و در کلیه فرهنگ‌ها نیز به‌کار گرفته می‌شوند. الگوهای دایروی در نقاشی‌های روحانی، سجاده‌های نماز، نمادهای مذهبی، معماری و طبیعت به وفور قابل مشاهده هستند. ماندالاها دوایر مقدسی هستند که از دیرباز به‌عنوان یک ابزار مدیتیشن در منطقه تبت و آیین هندو و بودا مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
ماندالاها می‌توانند یک نقاشی ساختگی یا واقعی باشند. شکل مربوط به دایره اصلی ماندالا مملو از انواع اشکال و نمادهای هندسی است. این اشکال غالبا با الگوی متقارن و طرح‌های رنگی برجسته تکرار می‌شوند. فرآیند ایجاد ماندالاها به اندازه مشاهده اتمام کار حائز اهمیت است. این فرآیند با محوریت ذهن و بدن انجام می‌شود؛ به همین دلیل ماندالاها ابزاری ایده‌آل برای مدیتیشن هستند.
نقش ماندالا به‌عنوان یک روش هنر درمانی
ماندالاها به عنوان یکی از اشکال مدیتیشن و در قالب یک ابزار درمانی در حال ورود به عرضه پزشکی هستند. افزایش تعداد آزمایشات بالینی نشان می‌دهد که مدیتیشن احتمالا به کاهش استرس، افسردگی، درد و فشار خون کمک می‌کند. بعلاوه ماندالاها احتمالا سیستم ایمنی بدن را تقویت نموده و موجب آزادسازی ملاتونین می‌شوند؛ هورمونی که ظاهرا سرعت پیری سلولی را کاهش داده و کیفیت خواب را افزایش می‌دهد.
در حال حاضر کتابهای رنگآمیزی ماندالا به وفور در بازار یافت می‌شوند و برای کلیه سنین مفید هستند. رنگآمیزی الگوهای ماندالا با مداد رنگی، مداد شمعی، رنگ یا پاستل، مزایای مدیتیشن و هنر درمانی را با یکدیگر ادغام می‌کند؛ تکنیکی که انجام آن در هر زمان و مکانی مقدور است.
افرادی‌که اقدام به رنگآمیزی ماندالا می‌کنند؛ غالبا احساس عمیقی از آرامش و سرزندگی را تجربه خواهند کرد. ماندالا ابزاری ساده است که استفاده از آن نیاز به هیچ تخصصی نداشته و در عین‌حال بسیار آرامش‌بخش و اغناکننده است. رنگآمیزی ماندالا نه تنها به افزایش تمرکز کمک می‌کند؛ بلکه امکان بروز خلاقیت‌های انسان را نیز فراهم خواهد کرد؛ موضوعی که بسیاری از افراد در زندگی روزمره خود نسبت به آن بی‌توجه هستند. رنگآمیزی ماندالاها مشخصا برای گروه‌های زیر سودمند خواهد بود:
- کودکان
رنگآمیزی ماندالاها در راستای کنترل احساسات و مقابله با بیماری‌ها به کودکان کمک می‌کند. بسیاری از کودکان در عوض بیان احساسات خود به‌صورت زبانی، آن‌ها را در قالب رنگ و هنر توصیف می‌کنند. یک پزشک روانشناس با نام باربارا سوکس برای درمان کودکان مبتلا به سرطان و همزادهای آن‌ها از این حلقه‌های رنگی بهره گرفته است. به گفته وی تکنیک مذکور برای کودکانی با سن ۳ سال یا بالاتر قابل استفاده است. در این روش برخلاف نقاشی‌های معمول، کودکان بابت ابراز احساسات خود هیچ واهمه‌ای ندارند.
- بازماندگان بیماری سرطان
مرکز سرطان‌شناسی ایرواین در دانشگاه کالیفرنیا و مرکز سرطان دانشگاه پنسیلوانیا تنها مراکز برگزارکننده کارگاه‌های ماندالا برای بازماندگان سرطان هستند.
- افرادی که استعمال سیگار را ترک کرده‌اند
بسیاری از افراد سیگاری پس از ترک سیگار دچار استرس می‌شوند؛ لذا در مواقع تشدید استرس، استفاده از کتابهای رنگآمیزی برای مدت چند دقیقه موجب بازگشت آرامش در این افراد می‌شود.
البته رنگآمیزی ماندالاها برای کلیه افراد مناسب نیست. این تکنیک شامل مجموعه‌ای از اعمال تکراری و یکنواخت است که می‌تواند دردهای آرتریت روماتوئید و آرتروز را تشدید نماید. رنگآمیزی ماندالا موجب بروز درد در مبتلایان به سندرم تونل کارپال و اپیکوندیلیت جانبی می‌شود.
نحوه رنگآمیزی ماندالا
برای دستیابی به مزایای آرامش‌بخش رنگآمیزی ماندالا لازم نیست کار چندانی انجام دهید. بدین منظور تنها به یک کتاب رنگآمیزی ماندالا، تعدادی مداد رنگی یا شمعی و مکانی آرام برای تمرکز احتیاج دارید. هنگام رنگآمیزی اشکال سعی کنید در مقوله انتخاب رنگ‌ها وسواس چندانی نشان ندهید و بدون نگرانی در خصوص تطابق رنگ‌ها اقدام به رنگآمیزی نمایید. اجازه دهید غرایز به راهنمایی شما بپردازند. پس از انتخاب نخستین رنگ، سایر مراحل کار به‌صورت طبیعی طی خواهند شد. سوزان فینچر؛ مولف کتابهای متعدد در زمینه رنگآمیزی ماندالا می‌گوید: “در ماندالا یک رنگ، دیگری را دعوت می‌کند؛ همانند مهمانی خود می‌خواهد دوست خود را به جشن شما بیاورد.”
برای دسترسی به الگوهای ماندالا می‌توانید کتابهای رنگآمیزی منتشر شده در بازار را خریداری نموده و یا به وبسایت‌هایی نظیر ColorMondala.com سر بزنید. همچنین با استفاده از برخی ابزارهای اولیه نظیر نقاله و پرگار می‌توانید الگوهای هندسی موردنظر خود را ایجاد نموده و آن‌ها را رنگآمیزی کنید. ترسیم این اشکال بسیار آسان بوده و فاقد هرگونه چارچوب و قاعده خاصی است. شما می‌توانید فرآیند ایجاد ماندالا را با ترسیم یک دایره بزرگ آغاز نمایید.