بر اساس یک باور عمومی، طول عمر مردان در مقایسه با زنان به‌مراتب کوتاه‌تر است و این پدیده از برخی مولفه‌های مرتبط با سبک زندگی نظیر استعمال سیگار و مصرف الکل ناشی می‌شود. اما یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که استعداد بالاتر مردان برای مرگ در سنین پایین‌تر از ناتوانی کروموزوم Y برای حفاظت از کروموزوم X ناسالم سرچشمه می‌گیرد.
تیمی از محققان دانشگاه New South Wales در شهر سیدنی استرالیا موفق به کشف دلیلی بالقوه برای طول عمر بیشتر زنان نسبت به مردان شدند. این واقعیت ریشه در تفاوت‌های آرایش ژنتیکی در زنان و مردان دارد. محققان در جریان پژوهش جدید خود به بررسی نقش کروموزوم‌های جنسیتی در طول عمر انسان پرداختند. آن‌ها تلاش کردند تا برای طول عمر طولانی‌تر زنان، دلیلی قانع‌کننده پیدا کنند. پیش‌تر بررسی‌های مشابهی در قلمرو حیوانات انجام شد.
دلیل احتمالی
همان‌طور که می‌دانیم؛ مردان دارای کروموزوم‌های جنسی XY و زنان دارای کروموزوم‌های جنسی XX هستند. توانایی حفاظتی مردان در برابر ژن‌های مضر تعریف شده روی کروموزوم X در مقایسه با زنان به‌مراتب ضعیف‌تر است. این پدیده بدان معناست که یک کروموزوم X سالم می‌تواند در برابر ژن‌های معیوب یک کروموزوم X دیگر ایستادگی کرده و از عدم گسترش این عامل بیماری‌زا اطمینان حاصل نموده و طول عمر ارگانیسم را ارتقاء دهد. دانشمندان این تئوری را “فرضیه X حفاظت نشده” نامگذاری نموده‌اند. نظریه‌ای که مصداق آن در طیف وسیعی از موجودات زنده مشاهده شده است.
تیم تحقیقاتی داده‌های مربوط به طول عمر گونه‌های مختلفی از حیوانات را مورد بررسی قرار دادند تا از صحت فرضیه X حفاظت نشده در سراسر قلمرو حیوانات مطمئن شوند. محققان برای نخستین بار به بررسی صحت این فرضیه در بسیاری از حیوانات پرداختند. پیش‌تر این آزمایشات بر روی گروه کوچکی از حیوانات انجام شده بود.
Zoe Xirocostas؛ نویسنده اصلی این مقاله تحقیقاتی می‌گوید: “ما متوجه شدیم که در طیف گسترده‌ای از موجودات زنده، جنس هیتروگامتیک معمولا زودتر از گونه هموگامتیک فوت می‌کند و طول عمر آن به‌طور متوسط ۱۷.۶ درصد کوتاه‌تر است.”
مطالعه کروموزوم‌های هیتروگامتیک
همچنین تیم تحقیقاتی در حیواناتی با کروموزوم XY نیز الگوهای مشابهی را کشف کرد. به‌عنوان مثال در حشرات موذی، پروانه‌ها و پرندگان، گونه‌های نر دارای کروموزوم ZZ هستند؛ در حالی‌که همتایان ماده آن‌ها دارای کروموزوم‌های هیتروگامتیک ZW هستند. در این‌گونه از موجودات، جنس ماده زودتر از جنس نر فوت می‌کند. در واقع نظریه جدید در خصوص این موجودات صادق نیست.
محققان در مقاله خود اعلام کردند که یافته‌های آن‌ها نشان‌دهنده اهمیت توجه به مورفولوژی کروموزوم در انتخاب جنسیت و محیط به‌عنوان ۲ محرک بالقوه دوگانگی جنسیتی هستند. این یافته‌ها به افزایش درک اولیه ما نسبت به چرخه حیات موجودات زنده و مکانیسم‌های موثر بر طول عمر آن‌ها کمک می‌کنند.
بعلاوه آن‌ها با مقایسه طول عمر جنس نر و ماده در گونه‌های هیتروگامتیک مونث و مذکر به وجود اختلافی جزئی در طول عمر آن‌ها پی بردند. این پدیده بدان معناست که نرهای هیتروگامتیک زودتر از ماده‌های هیتروگامتیک می‌میرند. به‌عبارت دیگر یک مرد با کروموزوم XY دارای طول عمر کوتا‌ه‌تری نسبت به یک گونه ماده با کروموزوم ZW است.
Zoe Xirocostas افزود: “من صرفا انتظار داشتم که شاهد طول عمر بیشتر در یک الگوی جنسیتی هوموگامتیک (XX یا ZZ) باشم. بنابراین جالب است بدانید که نوع سیستم تعیین جنسیت (XX/XY یا ZZ/ZW) می‌تواند در طول عمر یک موجود زنده تاثیرگذار باشد.”
محققان از سایر همکاران خود درخواست می‌کنند تا به منظور درک بهتر عوامل موثر بر کهولت سن، این فرضیه را مورد آزمایش قرار دهند. انجام یک پژوهش جدید در آینده می‌تواند به کشف معیارها و راهکارهای درمانی جدید جهت افزایش طول عمر انسان به ویژه مردان کمک نماید.