عصبانیت شدید یکی از آزاردهنده‌ترین علائم اختلال شخصیت مرزی (BPD) به‌شمار می‌رود. در واقع این وضعیت به اندازه‌ای شدید است که اغلب از آن تحت‌عنوان “خشم مرزی” یاد می‌شود. با این‌حال اگرچه عصبانیت یکی از مشخصه‌های اصلی اختلال BPD است؛ اما در خصوص دلایل بروز خشم متفاوت در مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی و دلایل ایجاد این وضعیت اطلاعات بسیاری محدودی به‌دست آمده است. با این‌حال یک پژوهش جدید به شفاف‌سازی ماهیت خشم مرزی پرداخته است.
عصبانیت نامتناسب در اختلال شخصیت مرزی
خشم مرزی، حالتی فراتر از یک واکنش عاطفی معمول است. بر اساس یک تعریف جامع، عصبانیت در اختلال BPD به‌صورت “نوعی خشم شدید و نامتناسب یا ناتوانی در کنترل عصبانیت” توصیف شده است. عصبانیت مبتلایان به BPD به این دلیل “نامتناسب” خوانده می‌شود که خشم ناشی از شرایط و وقایع حاکم، شدیدتر از حد ضروری به‌نظر می‌رسند. به‌عنوان مثال از نظر افراد عادی، برخی رویدادها احتمالا بسیار کم‌اهمیت هستند؛ در حالی‌که همین اتفاقات موجب سوء تفاهم، عصبانیت، فریاد زدن و واکنش خشمگینانه فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی می‌شوند.
خشم مرزی برای مدت‌ها به‌عنوان یکی از موضوعات تحقیقاتی مهم مورد بحث و گمانه‌زنی قرار می‌گرفت. اما اکنون محققان مشغول بررسی تفا‌وت‌های میان خشم مرزی با عصبانیت معمولی و دلایل بروز این وضعیت هستند. به بیان دقیق‌تر محققان در تلاشند تا دریابند که آیا مبتلایان به اختلال BPD واقعا آسان‌تر از سایر افراد دچار عصبانیت شده و واکنش‌های خشم شدیدتر یا طولانی‌تری دارند یا خیر.
یک مطالعه به بررسی واکنش افراد عادی و مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی هنگام مواجهه با یک سناریوی عصبانی‌کننده پرداخت. این مطالعه نشان داد که سطح عصبانیت هر ۲ گروه هنگام شنیدن داستان عصبانی‌کننده کاملا مشابه بود. اگرچه حالت عصبانیت در افراد عادی نسبت به مبتلایان به اختلال BPD با سرعت بیش‌تری کاهش یافت. لذا واکنش خشمگیانه شدیدتر در مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی چندان محتمل نیست؛ اما طولانی‌تر بودن دوره عصبانیت در این افراد نسبت به اشخاص عادی کاملا محتمل به‌نظر می‌رسد.
بعلاوه سایر تحقیقات نشان می‌دهند که عصبانیت در مبتلایان به BPD می‌تواند موجب یک چرخه تحریک معیوب شود؛ به گونه‌ای که فرد مبتلا بارها به تجربه عصبانیت خود فکر می‌کند. این تفکر تکراری موجب شکل‌گیری نوعی چرخه عاطفی معیوب شده و تعداد دفعات بروز خشم و مدت زمان آن‌را افزایش می‌دهد. سرانجام عصبانیت طولانی و شدید موجب ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه شده و فرد بیمار را با چالش‌های مضاعفی درگیر خواهد کرد.
تحقیقات انجام شده در این زمینه کماکان مراحل ابتدایی خود را پشت سر می‌گذارند و درک کامل دلایل بروز خشم مرزی در مبتلایان به BPD نیازمند انجام مطالعات بسیار بیشتر است.
درمان اختلال شخصیت مرزی
به منظور درمان برخی علائم اختلال شخصیت مرزی مانند علائم غالبا مستاصل‌کننده عصبانیت از چندین روش مختلف استفاده می‌شود:
- روان درمانی: اکثر روان درمان‌گرهای مورد استفاده برای اختلال شخصیت مرزی، پاسخ‌های عصبی شدید گزارش شده توسط افراد مبتلا را هدف قرار می‌دهند. به‌عنوان مثال در رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به بیماران مهارت‌هایی آموزش داده می‌شود که در مدیریت بهتر عصبانیت و کنترل شدت آن موثر هستند. درمان طرح-محور، درمان انتقال-محور و درمان مبتنی بر ذهنیت سایر اشکال روان درمانی برای مبتلایان به BPD را تشکیل می‌دهند.
- داروها: اگرچه برای درمان اختلال BPD هنوز هیچ دارویی موفق به دریافت تائیدیه سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) نشده است؛ اما ظاهرا برخی داروها به کاهش شدت عصبانیت در این بیماران کمک می‌کنند. با این‌حال مصرف چنین داروهایی در کنار استفاده از روش‌های رفتار درمانی احتمالا بهترین نتیجه را ارائه خواهند داد. داروها اگرچه می‌توانند شدت عصبانیت فرد بیمار را تغییر دهند؛ اما هنگام بروز یک فشار روانی یا وضعیت دشوار در زندگی قادر به مهار یا رفع کامل حالت عصبانیت در شخص بیمار نخواهند بود.
نهایتا بایستی به‌‌خاطر داشت که خشم به نوبه خود یک احساس عادی است؛ اما هرگونه واکنش خشمگینانه به‌معنای ابتلای انسان به اختلال شخصیت مرزی نخواهد بود. فرد دچار اختلال BPD، عصبانیت‌های مکرر، شدید و نامتناسب را تجربه می‌کند و این وضعیت غالبا به بروز رفتارهای مخرب و دعواهای جسمی منجر خواهد شد. با این‌حال چنان‌چه در زمینه کنترل عصبانیت خود دچار مشکل هستید؛ در این‌صورت مراجعه نزد یک متخصص بهداشت روان ایده مناسبی به‌نظر می‌رسد.