به نظر شما میزان استرس تجربه شده توسط یک مدیر قدرتمند با یک کارگر دارای سطح درآمدی پایین چه تفاوتی دارد؟ بسیاری از افراد تصور می‌کنند که مشاغل قدرتمندتر، استرس بیش‌تری را بر انسان تحمیل می‌کنند. اما نتایج یک پژوهش اخیرا انجام شده نشان می‌دهد افرادی که به لحاظ شرایط اقتصادی و اجتماعی در سطح پایین‌تری هستند؛ بیش از سایرین دچار استرس و مشکلات مرتبط با سلامت خواهند شد.
تحقیق در خصوص رابطه میان وضعیت اقتصادی – اجتماعی و استرس
بر اساس یک پژوهش منتشر شده در نشریه Psychosomatic Medicine، زنانی با وضعیت اقتصادی – اجتماعی ضعیف‌تر (سطح پایین‌تر درآمد و تحصیلات) و زنان آمریکایی آفریقایی بیش از سایرین تحت فشار بار آلوستاتیکی قرار دارند. بدین‌ترتیب تاثیرات ناشی از استرس مزمن انباشته شده و به شیوه‌ای منفی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. پیش‌تر ارتباط میان استرس شغلی و سندرم متابولیک به اثبات رسیده است. سندرم متابولیک با مجموعه‌ای از بیماری‌های خطرناک نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامت ارتباط تنگاتنگی دارد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که نرخ ابتلا به سندرم متابولیک در مشاغلی با کلاس کاری بالاتر به‌مراتب کمتر است.
عوامل پشت پرده ارتباط میان وضعیت اقتصادی – اجتماعی و استرس
افرادی با سطح اقتصادی و اجتماعی پایین‌تر بنا بر دلایل مختلف احتمالا بیش از سایرین با مشکلات بهداشتی و استرس دست‌به‌گریبان خواهند بود. در ادامه به بررسی برخی دلایل این پدیده می‌پردازیم:
- مشاغل با درآمد بالاتر امکان کنترل شخصی مطلوب‌تر را به همراه دارند. این موضوع همواره صادق نیست؛ اما در اکثر مواقع کارمندان مشاغل با کلاس کاری بالاتر به گزینه‌های شخصی و منابع بیش‌تری جهت مدیریت سبک زندگی خود برخوردار هستند و این وضعیت نهایتا موجب کاهش احساس استرس آن‌ها خواهد شد.
- افرادی با سطوح اقتصادی و اجتماعی بالاتر، انتخاب‌های سالم‌تری دارند. افرادی که وضعیت اقتصادی و اجتماعی ضعیف‌تری دارند؛ غالبا از طریق استعمال سیگار با استرس خود مقابله می‌کنند. این افراد احتمالا از خوردن صبحانه امتناع نموده و از شبکه تعاملات اجتماعی محدودتری بهره می‌گیرند. تمامی عوامل فوق با بروز پیامدهای زیانبار برای سلامتی بدن مرتبط هستند.
- وضعیت اقتصادی و اجتماعی مطلوب‌تر امکان دسترسی به منابع بهتر برای حفظ سلامت را فراهم می‌کند. افرادی با وضعیت اقتصادی و اجتماعی ضعیف‌تر غالبا از سلامت جسمانی و روانی کمتری برخوردار هستند؛ چرا که توانایی آن‌ها برای مراقبت از سلامت خود و حتی رعایت مراقبت‌های بهداشتی به‌مراتب کمتر از سایرین است. این وضعیت به شدت استرس در افراد دامن خواهد زد.
- کودکانی با وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین‌تر احتمالا از آموزش‌های مرتبط با شیوه مدیریت استرس به میزان محدودتری بهره‌مند خواهند شد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که برخی کودکان با پیشینه اقتصادی و اجتماعی ضعیف در زمینه تفکر انتقادی و پیش‌بینی بحران به میزان کمتری آموزش می‌بینند. این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا با پیش‌بینی رویدادهای استرس‌زا و برنامه‌ریزی جهت کاهش تاثیرات استرس می‌توان این اختلال روانی را تا حدود زیادی مدیریت کرد. انجام انتخاب‌های سالم‌تر و برنامه‌ریزی برای آینده از جمله رفتارهایی هستند که می‌توان آن‌ها را به کودکان آموزش داد. اما این آموزش‌ها دربرخی خانواده‌ها احتمالا ضعیف‌تر از حد لازم خواهند بود.
چگونه استرس خود را کاهش دهید
اگرچه برخی مسائل زندگی قابل تغییر نیستند؛ اما کلیه افراد در سطوح مختلف اقتصادی و اجتماعی با انجام اقدامات زیر می‌توانند استرس زندگی خود را کاهش داده و به سلامت هرچه بیشتر خود کمک کنند:
- پیش از تشدید استرس آن‌را سرکوب نمایید
بر اساس پیشنهادات کلینیک‌های روان‌درمانی، خوردن تغذیه مناسب، حفظ حمایت‌های اجتماعی و ورزش کردن از جمله راهکارهای موثر برای مهار و کنترل استرس اضافی در زندگی روزمره و به‌کارگیری رفتارهای تقابلی سالم‌تر به‌شمار می‌روند.
- از رفتارهای تقابلی ناسالم دست بکشید
چنان‌چه به منظور سرکوب احساس استرس از روش‌های ناسالم نظیر استعمال سیگار، مصرف الکل یا پرخوری استفاده می‌کنید؛ بایستی این رفتارها را متوقف نمایید. به‌طور کلی تمامی این عادات میزان استرس عمومی را افزایش داده و در عین‌حال بر سلامتی شما نیز تاثیر منفی می‌گذارند.
- عادات تقابلی سالم را بیاموزید و تمرین کنید
سایر عادات سالم‌تر نیز می‌توانند در تسکین استرس و بهبود سلامت انسان موثر باشند. لذا توصیه می‌شود تا دانش خود در زمینه تمرینات ورزشی، مدیتیشن و روش‌های سالم‌تر کاهش استرس را تقویت نمایید.