آلرژی عبارت است از واکنش شدید سیستم ایمنی بدن نسبت به پروتئین‌ها و ترکیبات بیگانه که عموما بی‌ضرر بوده و در افراد خاص قابل رویت است. آلرژی معمولا در نخستین مواجهه با عوامل محرک ایجاد نمی‌شود. هنگامی که انسان برای نخستین بار در معرض آلرژن‌ها قرار می‌گیرد؛ بدن علیه پروتئین‌های مهاجم اقدام به تولید مولکول‌هایی موسوم به آنتی‌بادی خواهد کرد. این فرآیند پاسخ ایمنی نامیده می‌شود. با قرارگیری مجدد فرد در معرض آلرژن‌ها، سیستم ایمنی بدن مقادیر زیادی آنتی‌بادی تولید می‌کند که موجب تجزیه سلول‌های ماست سل حاوی مواد شیمیایی از جمله هیستامین می‌شود. این ترکیبات موجب بروز حالت حساسیت و آلرژی خواهند شد.
فرآیند فوق تحت‌عنوان حساس‌سازی شناخته می‌شود. حساسیت می‌تواند روزها یا حتی سال‌ها به طول بینجامد. آلرژن‌ها بعضا موجب ظهور علائم حساسیت در انسان می‌شوند؛ اما این موضوع لزوما به‌معنای ابتلای فرد به آلرژی پیشرفته نیست.
علائم آلرژی
علائم آلرژی شامل موارد زیر است:
- عطسه
- تنگی نفس
- خس‌خس سینه
- آبریزش بینی یا چشم
- احساس درد در ناحیه سینوس‌ها، پل بینی، نزدیک چشم‌ها، روی گونه‌ها و پیشانی
- سرفه
- بثورات جلدی (نظیر کهیر و التهاب ناشی از تماس با گزنه)
- تورم لب یا صورت
- خارش چشم، گوش، لب، گلو و سقف دهان
- حالت تهوع و استفراغ
- گرفتگی شکم و اسهال
هنگامی که واکنش آلرژیک، زندگی فرد را به‌طور جدی تهدید نماید؛ آنافیلاکسی یا شوک آنافیلاکسی نامیده می‌شود. آنافیلاکسی کل بدن فرد را درگیر نموده و علائم آن به شرح زیر است:
- تورم گلو، دهان و انسداد مجاری هوایی که موجب بروز مشکلات تنفسی، گفتاری یا بلع دشوار خواهند شد.
- بروز بثورات و حالت خارش در سایر مناطق بدن
- احساس بی‌حالی و ضعف که غالبا به بیهوشی ناشی از افت ناگهانی فشار خون منتهی می‌شود.
آنافیلاکسی نیازمند رسیدگی فوری و اورژانسی است.
طبقه‌بندی آلرژی‌ها
آلرژی‌ها با توجه به علل زمینه‌ای، شدت، روش مدیریت و پیشگیری احتمالی به‌صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- حساسیت‌های تیپ ۱
این حساسیت‌ها تحت‌عنوان واکنش‌های فوری یا آنافیلاکسی نیز شناخته شده و احتمالا در اثر تماس با ریزگردها، داروها، غذاها و نیش حشرات ایجاد می‌شوند.
- حساسیت‌های تیپ ۲
این گروه از آلرژی‌ها شامل آنتی‌بادی‌های خاصی موسوم به ایمونوگلوبین G (یا lgG) و lgM هستند. این آنتی‌بادی‌ها به سلول‌ها متصل شده و پس از احاطه نمودن آن‌ها زمینه نابودی‌شان را فراهم می‌کنند. چنین واکنشی پس از پیوند اعضاء مشاهده می‌شود؛ هنگامی که بدن از پذیرش عضو پیوند خورده به خود سر باز می‌زند.
- حساسیت‌های تیپ ۳
این نوع حساسیت‌ها در واقع گونه‌ای از واکنش‌های ایمنی با واسطه‌های پیچیده قلمداد می‌شوند. سیستم ایمنی بدن مجموعه‌ای پیچیده از آنتی‌ژن‌ها و آنتی‌بادی‌ها است. اختلال در عملکرد این سیستم موجب بروز واکنش‌های سریالی در بدن شده و نهایتا تخریب بافت‌های محلی را به‌دنبال خواهد داشت. بیماری‌هایی نظیر گلومرولونفریت و لوپوس اریتماتوز سیستمیک نمونه‌هایی از این آلرژی‌ها به‌شمار می‌روند.
- حساسیت‌های تیپ ۴
برخی سلول‌های ایمنی بدن موسوم به لنفوسیت‌های T-cell موجب بروز واکنش‌های تاخیری یا واسطه‌ای در سلول‌ها می‌شوند. ایجاد واکنش آلرژیک توسط سلول‌های T بین چند ساعت تا چند روز زمان خواهد برد. درماتیت‌های تماسی شامل بثورات پیچک پیچ نمونه‌ای از این حساسیت‌ها به‌شمار می‌روند.
آلرژی‌های شایع
آلرژی‌های معمول غالبا در طیف حساسیت‌های تیپ ۱ طبقه‌بندی می‌شوند. این حساسیت‌ها عمدتا شامل رینیت آلرژیک بوده و با آبریزش از بینی و چشم و عطسه همراه هستند. رینیت آلرژیک فصلی (SAR) و رینیت آلرژیک چندساله (PAR) دو گونه عمده آلرژی‌های معمول محسوب می‌شوند. رینیت SAR با قرارگیری در معرض ریزگردها طی فصول خاصی از سال قابل تشخیص است؛ در حالی‌که رینیت PAR تقریبا در تمام مدت سال قابل رویت خواهد بود.
رینیت آلرژیک سالیانه حدودا ۲۰ تا ۴۰ میلیون نفر از ساکنین ایالات‌متحده را درگیر می‌کند. سایر اشکال حساسیت‌های تیپ ۱ شامل آلرژی‌های غذایی و دارویی و واکنش‌های ناشی از گزیدگی حشرات هستند. حشراتی نظیر پشه‌ها، زنبورها و گونه‌های شاخ‌دار می‌توانند موجب بروز واکنش‌های آلرژیک شوند. آسم آلرژیک نیز گونه‌ای از واکنش‌های آلرژیک تیپ ۱ به‌شمار می‌رود. این واکنش هنگام استنشاق آلرژن‌ها بروز پیدا می‌کند. آلرژن‌های متداول شامل گرده‌ها، ذرات معلق جدا شده از بدن حیوانات، کنه‌ها و گردوغبار هستند.