آگورافوبیا نوعی اختلال روانی است که با ترس از ظاهر شدن در مکان‌های عمومی یا خارج شدن از فضای منزل قابل تشخیص است. علائم آگورافوبیا در ۳ دسته کلی فیزیکی، شناختی و رفتاری قابل بررسی هستند.
علائم فیزیکی
علائم فیزیکی یا جسمانی آگورافوبیا مشابه علائم اضطراب یا حملات هراسی است. این علائم احتمالا شامل موارد زیر خواهند بود:
- تنگی نفس
مشکل تنفس ناشی از استرس یکی از شایع‌ترین علائم حملات اضطرابی به‌شمار می‌رود. این وضعیت معمولا در اثر تنفس سریع ایجاد می‌شود. تنفس سریع موجب شکل‌گیری احساس عدم دریافت مقادیر کافی اکسیژن توسط فرد شده و غالبا با سریع‌تر شدن تنفس عمیق وی قابل تشخیص است. در این وضعیت افراد معمولا برای انجام عمل دم و بازدم عمیق‌تر تلاش می‌کنند و نهایتا با علائم دیگری نظیر سرگیجه، درد قفسه سینه، سستی پاها و ضربان قلب سریع مواجه می‌شوند. این علائم از طریق کاهش و کنترل عمدی سرعت تنفس برطرف می‌شوند.
- درد قفسه سینه
اضطراب ناشی از کلاستروفوبیا (تنگناهراسی) می‌تواند موجب درد قفسه سینه شود؛ وضعیتی که تشخیص آن از یک مشکل جدی قلبی کاری دشوار خواهد بود. درد قفسه سینه احتمالا بر اثر جنبه‌های مختلف اضطراب ایجاد می‌شود. تنفس سریع می‌تواند درد قفسه سینه را به‌دنبال داشته باشد. درد قفسه سینه همچنین می‌تواند دارای منشاء روانی باشد؛ بدان معنا که احساس درد در اثر اضطراب ایجاد شود.
- لرزش بدن
فرآیند مبارزه فعال موجب ترشح آدرنالین (اپی‌نفرین) و لرزش بدن می‌شود. تنفس عمیق و آهسته به آرامش بیشتر بدن و کاهش لرزش آن کمک می‌کند. همچنین رهاسازی انرژی از طریق ورزش یا فریاد زدن می‌تواند شدت رعشه بدن را کاهش دهد.
- سرگیجه
احساس سرگیجه یا سبکی سر معمولا در اثر فشار خون بالا و به‌دنبال یک رویداد اضطراب‌آور ایجاد می‌شود. تنفس آرام، ورزش کردن و نوشیدن آب احتمالا به کاهش علائم سرگیجه کمک می‌کنند.
- تعریق
عرق کردن نوعی واکنش به هورمون‌های آزاد شده هنگام نزاع و ترس است. تعریق واکنشی طبیعی و بسیار متداول نسبت به ترس است. اگرچه عرق کردن می‌تواند ناخوشایند باشد؛ اما خطرناک نیست. عرق کردن به‌طور مستقیم قابل مهار نیست؛ اما انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌تواند موجب کاهش شدت واکنش به ترس و تعریق شود.
- حالت تهوع
حالت تهوع در اثر آزادسازی آدرنالین ایجاد شده و تعادل اسیدی در معده را از بین می‌برد. اضطراب همچنین می‌تواند فرآیند هضم غذا را مختل نماید.
علائم شناختی
علائم شناختی کلاستروفوبیا به افکار انسان پیرامون موقعیت یا علائم مربوط می‌شود. برخی از این افکار احتمالا عبارتند از:
- ترس از شرمندگی یا خجالت در برابر دیگران
- ترس از مردن و خفگی
- ناتوانی از فرار کردن هنگام بروز یک حمله هراسی
- ترس از جنون
- ترس بابت از دست دادن کنترل
- ترس از جلب توجه
- نگرانی بابت ناتوانی در انجام یک کار به‌صورت مستقل و به تنهایی زندگی کردن
- اضطراب عمومی یا ترس
علائم رفتاری
آگورافوبیا به الگوهای رفتاری خاصی منتهی می‌شود. برخی از رفتارهای مرتبط با آگورافوبیا عبارتند از:
- خودداری از حضور در موقعیت‌های تحریک‌آمیز نظیر اماکن شلوغ یا وسایل حمل‌ونقل عمومی
- ناتوانی در خارج شدن از منزل
- نیاز به همراهی یک شخص معتمد هنگام خارج شدن از منزل
- اجتناب از سفر کردن
چه زمانی بایستی نزد پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز علائم آگورافوبیا بهتر است نزد پزشک مراجعه کنید. برخی علائم نیازمند توجه و رسیدگی پزشکی فوری هستند؛ چرا که می‌توانند نشانه‌ای از ابتلای انسان به یک بیماری بسیار جدی‌تر باشند. شاخص‌ترین اشکال این علائم عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- سردرد
- سرگیجه
- غش کردن
- ضعف و بی‌حالی
- ضربان قلب نامنظم
- افسردگی
- افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود