آکنه یک اختلال شایع پوستی است که ۸۰ درصد نوجوانان و ۲۰ درصد از بزرگسالان آمریکایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه تغییرات هورمونی به‌عنوان اصلی‌ترین عامل ایجاد آکنه شناخته شده است؛ اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی نیز می‌توانند بر شدت بروز آکنه تاثیرگذار باشند.
آکنه چیست؟
آکنه یک بیماری پوستی شایع با علائم خفیف تا متوسط و شدید است. بسیاری از افراد در طول زندگی خود آکنه را تجربه می‌کنند. آکنه به‌طور معمول بر روی صورت، پشت و قفسه سینه ظاهر شده و با علائمی نظیر چربی پوست و ظهور لکه‌های چربی بر روی آن قابل تشخیص است. موارد خفیف آکنه غالبا از طریق مصرف داروهای بدون نسخه قابل درمان هستند؛ در حالی‌که موارد پیشرفته‌تر احتمالا نیازمند تجویز برخی آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و پمادهای موضعی به‌صورت همزمان است.
علل بروز آکنه
سطح پوست دارای تعداد بسیار زیادی غدد چربی است. این غده‌ها به فولیکول‌های مو متصل شده و به‌طور طبیعی اقدام به ترشح یک ماده روان‌کننده موسوم به سبوم می‌کنند. سبوم همان مادهای است که از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند. تغییرات هورمونی می‌توانند میزان چربی تولید شده توسط غدد پوستی را افزایش دهند. قرارگیری این چربی اضافی در مجاورت سلول‌های مرده پوست می‌تواند موجب انسداد مجرای فولیکول و ظهور جوش‌های عادی روی سطح پوست شود.
رژیم غذایی پیشنهادی برای کاهش و کنترل آکنه
تحقیقات محققان نشان داده است که مصرف برخی موادغذایی به پاکسازی و شفافیت هرچه بیشتر پوست انسان کمک می‌کند.
- غذاهایی با نمایه گلایسمی پایین
رژیم‌های غذایی منطقه شرق آسیا دارای خوراکی‌هایی با چربی کمتر و نمایه گلایسمی پایین‌تر هستند. پیش از معرفی رژیم‌های غذایی غربی شامل فست‌فودها، مردم ساکن مناطق شرقی آسیا کمتر از سایرین دچار آکنه پوستی می‌شدند. نمایه گلایسمی (GI) یک ماده غذایی در واقع یک سیستم رتبه‌بندی در حد فاصل اعداد ۱ تا ۱۰۰ است و نسبت جذب کربوهیدرات خوراکی‌ها در خون را بیان می‌کند. رژیم‌های غذایی حاوی شاخص گلایسمی بالا احتمالا موجب شکل‌گیری هایپرانسولینمی (افزایش میزان انسولین در خون بیش از میزان طبیعی) حاد می‌شوند؛ وضعیتی که با تشدید ترشح سبوم مرتبط است.
بعلاوه مطالعات اخیر نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی حاوی نمایه گلایسمی پایین در کاهش شدت آکنه موثر هستند. رژیم‌های غذایی با شاخص گلایسمی پایین احتمالا نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به اسیدهای چرب اشباع (تری گلیسیریدها) در سطح پوست را افزایش داده و در نتیجه موجب کاهش ضایعات پوستی و آکنه خواهند شد. بر اساس تحقیقات اخیر مصرف غذاهایی با شاخص گلایسمی پایین مانند میوه‌ها، فرنی و عدس احتمالا برای مبتلایان به آکنه سودمند خواهد بود.
- سبزیجات
مصرف سبزیجات به ویژه آن‌هایی که دارای برگ‌های سبز غیرنشاسته‌ای هستند؛ مزایای متعددی را برای سلامتی انسان به‌دنبال خواهد داشت. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که مرتبا سبزیجات مصرف می‌کنند؛ کمتر به آکنه شدید مبتلا می‌شوند.
- رژیم‌های غذایی حاوی زینک
روی یک ماده ریزمغذی است که در بسیاری از فرآیندهای بدنی نقش موثری ایفا نموده و شرایط پوست را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. تحقیقات جدید نشان می‌دهند که افرادی که دچار کمبود روی هستند؛ بیش از سایرین در معرض بروز آکنه‌های شدید قرار دارند. بنابراین مصرف منظم غذاهای حاوی روی (مانند عدس، آجیل و بادام‌زمینی) احتمالا در پیشگیری و درمان آکنه موثر خواهد بود.
رژیم‌های غذایی ممنوعه
مصرف برخی غذاها موجب تشدید آکنه می‌شود. این غذاها عبارتند از:
- محصولات لبنی
اکثر مطالعات انجام شده از نقش موثر لبنیات (از جمله پنیر خامه‌ای) در تشدید آکنه حکایت دارند. مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی تهیه شده از آن احتمالا میزان آندروژن‌های در حال گردش را افزایش می‌دهد. این پدیده به نوبه خود موجب تشدید سنتز سبوم می‌شود. نتایج یک پژوهش نشان داد که مصرف هفتگی بستنی ریسک ابتلا به آکنه را ۴ برابر افزایش می‌دهد.
- فست‌فودها
بررسی رژیم‌های غذایی نوجوانان مبتلا به آکنه و بدون آکنه نشان می‌دهد که افراد دچار آکنه غالبا از موادغذایی سرخ‌شده نظیر همبرگر و مرغ سوخاری به‌طور منظم استفاده می‌کنند. بنابراین توصیه می‌شود که افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی از مصرف چنین غذاهایی اجتناب کنند.
- پودرهای مکمل پروتئین
ورزشکاران فعال در زمینه تمرینات وزنه‌ای به منظور افزایش رشد ماهیچه‌های خود از پودرهای مکمل پروتئین استفاده می‌کنند. مصرف این پودرها موجب تشدید آکنه پوستی می‌شود. ورزشکارانی که از پودر پروتئین به‌صورت منظم استفاده می‌کنند؛ بیش از سایرین به آکنه مبتلا می‌شوند. کشک یکی از فرآورده‌های لبنی تهیه شده از شیر گاو است که در افزایش تولید سبوم نقش موثری ایفا می‌کند.
با وجود تحقیقات متعدد پیرامون رابطه میان رژیم غذایی و آکنه کماکان اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. برخی محققان معتقدند که این ۲ مقوله هیچ رابطه‌ای با یکدیگر ندارند؛ در حالی‌که برخی دیگر بر این باورند که هایپرانسولینمی ناشی از رژیم غذایی می‌تواند موجب ایجاد بیماری شود. به‌هرحال رعایت رژیم غذایی کم‌چربی با نمایه گلایسمی پایین برای سلامت انسان بسیار مفید است.