یکی از تصورات رایج و نادرست این است که کلیه کودکان دچار اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD) به‌طور طبیعی نسبت به کودکان عادی باهوش‌تر بوده و از بهره هوشی بالاتری برخوردار هستند. با این‌حال میان اختلال ADHD و ضریب هوشی هیچ‌گونه ارتباطی وجود ندارد. در حقیقت نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که مبتلایان به ADHD نیز دارای نمره ضریب هوشی در محدوده بالا، متوسط و پایین هستند.
ADHD یک بیماری عصبی است که احتمالا تمرکز و کنترل رفتارهای تکانشی را برای انسان دشوار می‌کند. علائم ADHD در کودکان کم‌سن و سال قابل تشخیص بوده و یک متخصص بهداشت روان احتمالا می‌تواند این علائم را تشخیص دهد.
ارتباط میان بهره هوشی (IQ) و ADHD
تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که میان هوش انسان و اختلال ADHD هیچ رابطه‌ای وجود ندارد؛ با این‌حال برخی افراد کماکان بر وجود چنین رابطه‌ای پافشاری می‌کنند. ADHD می‌تواند روی توانایی عملکردی فرد در محیط کار یا مدرسه تاثیر منفی بگذارد. بدین‌ترتیب انجام برخی کارهای خاص روزمره برای مبتلایان به این اختلال دشوار خواهد بود. این پدیده موجب می‌شود تا برخی افراد تصور کنند که مبتلایان به ADHD دارای بهره هوشی پایین‌تری هستند. از سوی دیگر فرد مبتلا به ADHD احتمالا حالات بیش‌فعالی را تجربه می‌کند. در این‌حالت فرد هنگام انجام کارهای موردعلاقه خود تمرکز بالایی داشته و در برخی دروس یا فعالیت‌های خاص توانایی بالاتری از خود نشان خواهد داد. این پدیده احتمالا موجب می‌شود تا عده‌ای تصور کنند که مبتلایان به ADHD از بهره هوشی بالاتری برخوردار هستند.
محققان در جریان یک پژوهش نشان دادند که میان ابتلا به اختلال ADHD و ضریب هوشی پایین هیچ‌گونه رابطه‌ای وجود ندارد. یک مطالعه دیگر به بررسی میزان اختلالات شناختی در افراد عادی دارای IQ بالا و مبتلایان به ADHD با بهره هوشی بالا پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که عملکرد شناختی در افراد دارای ضریب هوشی بالا و اختلال ADHD به‌مراتب ضعیف‌تر است. با این‌حال پژوهش مذکور بر روی سایر گروه‌های تحت کنترل انجام نشد؛ لذا نتایج آن نیز قطعی نخواهند بود.
فرآیند تشخیص یکی دیگر از دلایل بالقوه‌ای است که طرفداران نظریه ارتباط میان بهره هوشی و ADHD به آن استناد می‌کنند. یک روانشناس بر اساس مشاهده علائم احتمالی ADHD در بلندمدت قادر به تشخیص این اختلال خواهد بود. هیچ آزمون واحدی وجود ندارد که ابتلا یا عدم ابتلای انسان به ADHD را تعیین نماید. برخی افراد بر اساس این مشاهدات بلندمدت احتمالا تصور می‌کنند که یک شخص به‌دلیل تمرکز بر کارهای مدرسه احتمالا از بهره هوشی بالاتر از متوسط برخوردار است. به‌طور مشابه تمرکز دشوار روی کارهای مدرسه باعث می‌شود تا IQ فرد کمتر از حد متوسط به‌نظر برسد.
همچنین برخی متخصصان هنگام تشخیص اختلال ADHD نیز دچار اشتباه می‌شوند. به‌عنوان مثال افراد دچار اختلالات طیفی اوتیسم، اشخاص دچار ناتوانی‌های خاص یادگیری و افراد دچار اختلال دو قطبی همگی می‌توانند دارای علائمی مشابه با ADHD باشند. کودکانی که ابتلای آن‌ها به ADHD تائید نشده است؛ احتمالا نیازمند حمایت‌های بیش‌تری در محیط مدرسه هستند.
علل و دلایل
اختلال ADHD فاقد هرگونه علت واحد است و دانشمندان کماکان مشغول بررسی فاکتورهای احتمالی متعددی هستند. با این‌حال برخی دلایل بالقوه برای ابتلا به ADHD عبارتند از:
- شرایط عصبی که در آن معمولا محیط پیرامون موجب تحریک سریع فرد می‌شود.
- فاکتورهای ژنتیکی
- قرارگیری در معرض برخی سموم خاص
- تولد زودرس
- کاهش سطح فعالیت در مناطقی از مغز که فعالیت‌های انسان و کیفیت تمرکز وی را کنترل می‌کنند.
- قرار گرفتن در معرض نیکوتین و الکل در دوران حاملگی
همچنین هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که نشان‌دهنده نقش عوامل زیر در ابتلا به ADHD باشند:
- واکسن‌ها
- آلرژی
- مصرف در قند فراوان
- مصرف افزودنی‌های خوراکی
روش‌های درمان
تجویز داروهایی نظیر ریتالین یا آدرال رایج‌ترین گزینه درمانی برای ADHD به‌شمار می‌رود. مصرف صحیح این داروها به کاهش علائم ADHD کمک شایان توجهی خواهد کرد. محققان معتقدند که مصرف این داروها بر عملکرد ترکیبات شیمیایی موجود در مغز (که در کنترل تمرکز موثر هستند) تاثیر گذاشته و علائم بیش‌فعالی را مهار می‌کنند.
کودکان مبتلا به ADHD پس از طی مراحل درمان احتمالا پیشرفت چشمگیری در کارهای مدرسه از خود نشان خواهند داد. این پدیده احتمالا موجب می‌شود تا آن‌ها افراد باهوش‌تری به‌نظر برسند. اگرچه این موضوع از بهبود تمرکز آن‌ها روی وظایف محول شده ناشی می‌شود.
چنان‌چه بابت ابتلای فرزند خود به اختلال ADHD نگران هستید؛ در این‌صورت می‌توانید با یک متخصص بهداشت روان مشورت کنید. شروع به موقع فرآیند درمان در ارتقاء قوه تمرکز کودکان بسیار موثر است.