علائم افسردگی شامل غم و اندوه و تغییر در خلق‌وخو است؛ اگرچه تشخیص این بیماری فرآیندی یپیچیده بوده و افسردگی بسیاری از جنبه‌های عملکردی از جمله حافظه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تحلیل مطالعات اولیه در سال ۲۰۱۸ پیرامون تاثیرات افسردگی بر حافظه نشان می‌دهد؛ افرادی که حداقل یکی از علائم افسردگی را دارند از ضعف حافظه و سایر علائم افسردگی خود شاکی هستند. این مطلب نشان می‌دهد که از دست دادن حافظه می‌تواند نشانه افسردگی باشد. برخی افراد مسن احتمالا علائم افسردگی را با زوال عقل اشتباه می‌گیرند. بر اساس یافته‌های یک مقاله قدیمی افسردگی در انسان با گذشت زمان موجب شود تا عملکرد وی در آزمایشات عملکردی مغز تضعیف شود.
بر اساس مقاله مجله روان‌پزشکی انگلیس برخی از اختلالات عاطفی از جمله افسردگی احتمالا خطر زوال عقل را (به خصوص در افرادی که به‌دنبال معالجه خود نباشند) افزایش می‌دهد.
اشکال مختلف حافظه که تحت تاثیر افسردگی قرار می‌گیرند
افراد افسرده برای یادآوری رویدادهای خاص در حافظه خود تلاش می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که افسردگی می‌تواند بر انواع مختلف حافظه از جمله حافظه اعلامی و اتوبیوگرافی تاثیر بگذارد. در مطالعه انجام شده طی سال ۲۰۱۳ گروهی از بزرگسالان در زمینه تفکیک الگو نمره ضعیفی کسب کردند. این روشی است که مغز از آن برای رمزنگاری خاطرات وقایع مشابه و سایر محرک‌ها استفاده می‌کند. در صورت مختل شدن فرآیند تفکیک الگو افراد هنگام فکر کردن پیرامون موقعیت گذشته خود احتمالا دچار سردرگمی می‌شوند؛ خصوصا اگر آن‌ها از چندین مکان مشابه بازدید نموده باشند.
این یافته‌ها ایده تاثیرگذاری منفی افسردگی بر عملکرد حافظه اعلانی از جمله حافظه وقایع را موردتائید قرار می‌دهند. محققان تصور می کنند که افسردگی احتمالا فرآیند تولید سلول‌های عصبی را کند می‌کند. همین موضوع می‌تواند شکل‌گیری یا دسترسی به حافظه جدید را دشوار کند.
مقاله‌ای که طی سال ۲۰۱۸ در نشریه پزشکی روانشناختی منتشر شده است نشان می‌دهد که افراد مبتلا به افسردگی احتمالا برای به‌خاطر سپردن عناصر خاص مربوط به شرح حال خود دچار زحمت می‌شوند. این حافظه بر سوابق زندگی فرد متمرکز است. بر اساس مشاهدات محققان افراد مبتلا به افسردگی احتمالا خاطرات اتوبیوگرافی خود را بیش از اندازه تعمیم داده و جزئیات کمی را به‌خاطر می‌آورند.
تحقیق در مورد افسردگی و حافظه
همچنین محققان رابطه میان افسردگی و انواع مختلف ضعف حافظه از جمله اختلال در حافظه کوتاه‌مدت و از دست دادن حافظه ناشی از زوال عقل را مشخص کرده‌اند. بر اساس اعلام مجله بین‌المللی بیماری‌های مغز و اعصاب برخی از داروهای افسردگی می‌توانند بر عملکرد حافظه تاثیرگذار باشند.
- از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت
افسردگی احتمالا باعث از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت شود. در سال ۲۰۱۸ یک مطالعه روی افراد مبتلا به افسردگی نشان داد که ضعف حافظه با علائم شدیدتر افسردگی ارتباط دارد. تحلیل نتایج پژوهش‌های پیشین در سال ۲۰۱۴ از وجود ارتباط آشکار میان افسردگی و عملکرد شناختی حکایت داشت. افراد مبتلا به افسردگی در زمینه توجه و حافظه دچار مشکل بودند.
همچنین این افراد در زمینه اعمال اجرایی دچار مشکل بودند. اعمال اجرایی نشان‌دهنده مهارت‌هایی هستند که به تمرکز افراد بر وظایف، کیفیت توجه و رفتارهای خودمراقبتی آن‌ها کمک می‌کنند. یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۱۴ نشان داد که افسردگی حتی پس از درمان نیز احتمالا بر عملکرد حافظه تاثیر می‌گذارد. این مطالعه نشان داد که افرادی با سابقه قبلی افسردگی نسبت به افرادی که هرگز افسردگی را تجربه نکرده‌اند؛ احتمالا بیشتر صفات منفی را به‌خاطر می‌آورند.
- زوال عقل
میان افسردگی و زوال عقل احتمالا نوعی رابطه وجود دارد؛ اما دانشمندان دریافته‌اند که یافتن این ارتباط چالش برانگیز است. گاهی اوقات پرستاران و پزشکان احتمالا علائم افسردگی از جمله از دست دادن حافظه در افراد مسن را با زوال عقل اشتباه می‌گیرند. با این‌حال تجزیه و تحلیل انجام شده در سال ۲۰۱۰ نشان می‌دهد که چنین برداشتی احتمالا چندان اشتباه نیست. در بسیاری از موارد اختلالات شناختی که برخی افراد مسن در کنار افسردگی به آن دچار می‌شوند؛ احتمالا نشانه‌ای زودرس از زوال عقل به‌شمار می‌روند.
محققان اظهار داشتند که افسردگی می‌تواند نشانه‌ای اولیه از یک بیماری زمینه‌ای عصبی باشد. تحقیقات دیگر نشان می‌دهند که مغز افراد مبتلا به افسردگی احتمالا دارای حجم کمتری از ماده خاکستری است. به‌عنوان مثال در سال ۲۰۱۳ یک مقاله به بررسی جزئیات تغییر ماده خاکستری در افراد مبتلا به افسردگی پرداخت. حجم ماده خاکستری در مناطقی از مغز بیماران افسرده که با احساسات و حافظه کاری مرتبط هستند؛ کاهش پیدا می‌کند. کاهش سطح ماده خاکستری در افراد مبتلا به زوال عقل پدیده‌ای معمول است. این پدیده نشان می‌دهد که افسردگی و زوال عقل احتمالا تاثیرات ساختاری مشابهی روی مغز دارند که به‌طور بالقوه باعث ایجاد برخی علائم مشابه می‌شوند.
مطالعات بلندمدت
یک پژوهش در سال ۲۰۱۹ به بررسی داده‌های مرکز ملی مطالعات رشد کودکان (که شامل اطلاعات طولانی‌مدت از دوره کودکی تا بزرگسالی بود) پرداخت. در این تحقیق مشخص شد افرادی که در دهه دوم زندگی خود دچار افسردگی بودند؛ به احتمال زیاد حافظه فوری ضعیف‌تری داشته و با رسیدن به سن ۵۰ سالگی حافظه آن‌ها دچار تاخیر می‌شود. این همبستگی بدان معنا نیست که افسردگی باعث از بین رفتن حافظه در زندگی آینده می‌شود؛ زیرا سایر عوامل مانند تفاوت‌های فردی می‌توانند زمینه‌ساز چنین پدیده‌ای شوند. درک رابطه میان افسردگی و زوال عقل مستلزم انجام مطالعات بیشتر از سوی محققان است.
داروهای ضد افسردگی
همچنین محققان رابطه میان داروهای ضد افسردگی و از فقدان حافظه را مشخص نموده‌اند. داروهای ضد افسردگی تری‌سیکلیک (سه حلقه‌ای) احتمالا ریسک ابتلا به مشکلات حافظه را در برخی افراد افزایش می‌دهند. به‌طور مشابه یک تجزیه و تحلیل در سال ۲۰۱۶ نشان داد که افرادی که از مهارکننده‌های انتخابی بازگشت مجدد سروتونین (SSRIs) استفاده می‌کنند نیز طی مدت ۸ هفته از شروع درمان با افت عملکرد حافظه مواجه شدند. احتمالا تحقیقات بیشتر مشخص خواهد کرد که آیا ضعف حافظه پس از عادت کردن بدن به دارو ادامه بهبود یافته یا کماکان ادامه خواهد یافت.