اختلال کم‌توجهی- بیش‌فعالی (ADHD) وضعیتی است که توانایی تمرکز در انسان را تحت تاثیر قرار داده و موجب می‌شود تا وی به آسانی دچار حواس‌پرتی، تکانشگری یا انرژی بیش از اندازه شود. روش‌های مختلفی برای درمان ADHD وجود دارد؛ اما یکی از راهکارهای احتمالی این است که تلاش کنید تا از طریق روش‌های خانگی مانند رژیم غذایی علائم اختلال را کنترل کنید.
در دهه ۱۹۷۰ دکتر بنیامین فینگولد؛ رئیس برجسته گروه آلرژی در بیمارستان بنیاد Kaiser به بیماران خود توصیه کرد تا برای ایجاد تغییرات مثبت در رژیم غذایی خود تلاش کنند. دکتر فینگولد گزارش داد که این تغییرات غذایی باعث کاهش محسوس علائم آسم، کهیر و حتی مشکلات رفتاری می‌شود. از آن زمان به بعد رژیم غذایی دکتر فینگولد و تغییرات آن همواره توسط والدین مورد تحقیق و استفاده قرار گرفته است. آن‌ها امیدوارند که از این طریق بتوانند در بهبود علائم ADHD به فرزندان خود کمک کنند. تحقیقات به‌طور قطعی مشخص نکرده که این رژیم غذایی به همه افراد مبتلا به ADHD کمک می‌کند؛ اما نشان داده که در درمان برخی افراد مبتلا مفید خواهد بود.
مکانیسم دنبال کردن رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به اختلال ADHD
رژیم غذایی ADHD شامل اجتناب از برخی غذاهایی است که ظاهرا در تشدید این اختلال موثر هستند. این غذاها عبارتند از:
- رنگ‌های مصنوعی مانند قرمز ۴۰ و زرد ۵
- طعم‌دهنده‌های مصنوعی مانند وانیل مصنوعی
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام، ساکارین و ساکرالوز
- مواد شیمیایی که به‌طور طبیعی در برخی از غذاها وجود دارند؛ مانند سالیسیلات موجود در زردآلو، توت و گوجه فرنگی
- مواد نگهدارنده مانند هیدروکسیانیزول بوتیله (BHA)، هیدروکسی تولوئن بوتیله (BHT) و ترت بوتیل هیدروکینون (TBHQ)
دکتر فینگولد توصیه می‌کند تا برخی خوراکی‌ها از رژیم‌های غذایی ADHD کنار گذاشته شوند. این غذاها شامل موارد زیر هستند:
- بادام
- سیب
- زردآلو
- توت
- گیلاس
- قهوه
- خیار و ترشی
- مویز
- انگور
- طعم‌دهنده نعنا
- شلیل
- مرکبات
- هلو
- فلفل
- آلو
- آلو خشک
- چای
- گوجه‌فرنگی
در ادامه به برخی غذاهای توصیه شده در رژیم فینگولد اشاره شده است. البته این فهرست شامل تمامی عناوین غذاها نیست:
- موز
- لوبیا
- جوانه لوبیا
- چغندر
- جوانه بروکسل
- کلم
- طالبی
- هویج
- گل کلم
- کرفس
- گریپ فروت
- عسل
- کلم پیچ
- کیوی
- لیمو
- عدس
- کاهو
- انبه
- قارچ
- پیاز
- پاپایا
- گلابی
- نخود فرنگی
- آناناس
- سیب زمینی
- اسفناج
- اسکواش
- ذرت شیرین
- سیب زمینی شیرین
- هندوانه
- کدو سبز
رژیم غذایی فینگولد تنها گزینه قابل دسترس برای والدین کودکان مبتلا به ADHD محسوب نمی‌شود. برخی دیگر از رژیم‌های غذایی مناسب عبارتند از:
رژیم غذایی کتوژنیک
این رژیم غذایی دارای چربی بالا و کربوهیدرات پایین بوده و برای درمان علائم صرع مورد مطالعه قرار گرفته است. کودکان مبتلا به صرع غالبا علائم ADHD را از خود بروز می‌دهند و رژیم کتوژنیک به کنترل تشنج و بهبود رفتارهای آن‌ها کمک قابل‌توجهی خواهد کرد.
رژیم غذایی ضد آلرژی (Oligoantigenic)
این رژیم بر حذف غذاهای تشدیدکننده علائم آلرژی تمرکز دارد. برخی از این خوراکی‌ها عبارتند از:
- شیر گاو
- پنیر
- غلات گندم
- تخم‌مرغ
- شکلات
- آجیل
- میوه‌های خانواده مرکبات
این رژیم همچنین بر مصرف غذاهایی که موجب واکنش‌های آلرژیک نمی‌شوند؛ تأکید دارد. تعدادی از این غذاها عبارتند از:
- گوشت بره
- سیب زمینی
- هویج
- نخود فرنگی
- گلابی
رژیم‌های غذایی خاص
برخی دیگر از رژیم‌های غذایی نیز به کاهش علائم ADHD کمک می‌کنند. این رژیم‌ها بر مصرف مواد مغذی ویژه‌ای نظیر روی، آهن و روغن ماهی تاکید دارند.
چه تحقیقاتی از رژیم ADHD پشتیبانی می‌کنند؟
نتایج مطالعه منتشر شده در مجله لانست نشان داد که با رعایت رژیم غذایی علائم ADHD بهبود پیدا می‌کنند. با این‌حال در صورت کنار گذاشتن رژیم علائم اختلال مجددا بازخواهند گشت. تاکنون در زمینه بررسی تاثیرات رنگ‌های خوراکی مطالعات زیادی انجام شده است. با این‌حال کشف رابطه رنگ‌های افزودنی با علائم ADHD نیازمند انجام تحقیقات بیشتر است.
چه تحقیقاتی از رژیم ADHD پشتیبانی نمی‌کنند؟
بسیاری از پزشکان در خصوص اجرای رژیم‌های غذایی سخت برای کودکان دچار تردید هستند. در واقع به عقیده آن‌ها این رژیم‌ها براب کودکان قابل استفاده نخواهند بود. برخی محققان هشدار می‌دهند که رژیم‌های غذایی محدود می‌توانند موجب سوء تغذیه کودکان شوند.
همچنین بایستی خاطرنشان کرد که غذا بخش عمده‌ای از موقعیت‌های اجتماعی را شامل می‌شود. درخواست از کودک برای رعایت رژیم غذایی محدود می‌تواند موجب انزوای وی شود. بیشتر غذاهای غیرمجاز در رژیم‌های پیشنهادی به راحتی در مدرسه و خانه دوستان یافت می‌شوند. این موضوع احتمالا موجب می‌شود تا فرزند شما قادر به رعایت رژیم غذایی نباشد.
رژیم غذایی ایده‌آل برای کودکان و بزرگسالان بایستی شامل موارد زیر باشد:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- پروتئین بدون چربی
- چربی اشباع نشده
همچنین بایستی حتی‌الامکان از مصرف خوراکی‌های زیر اجتناب کرد:
- فست فود
- چربی‌های ترانس
- چربی‌های اشباع شده
- کربوهیدرات تصفیه شده
این رژیم غذایی به کودکان کمک می‌کند تا از طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌های مصنوعی فاصله گرفته و ضمن برخورداری از وزن سالم از مواد مغذی کافی بهره‌مند شوند.