احتمالا تا کنون بارها با جملاتی نظیر “مثبت‌اندیش باشید” و “به نیمه پر لیوان نگاه کنید” مواجه شده‌اید. طرح چنین جملاتی نمایانگر خوش‌بینی فرد است و محققان نیز به‌تدریج از فواید متعدد مثبت‌اندیشی آگاه می‌شوند. یافته‌های اخیر نشان می‌دهند که افراد مثبت‌اندیش نه‌تنها سالم‌تر و کم استرس‌تر هستند؛ بلکه از رفاه عمومی بالاتری نیز برخوردار خواهند بود. به گفته یک محقق روانشناس با نام سوزان سگرستروم؛ “تقریبا کلیه فعالیت‌های ارزشمند انسان با موانعی مواجه هستند و مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که افراد خوش‌بین هم از نظر روان‌شناختی و هم از منظر فیزیولوژیکی سالم‌تر هستند.”
مزایای مثبت‌اندیشی
حتی اگر مثبت‌اندیشی به‌صورت طبیعی به سراغ شما نیاید؛ کماکان دلایل بی‌شماری وجود دارند که به ضرورت اصلاح نگرش و کنترل افکار منفی در انسان اشاره می‌کنند.
- تسکین استرس
افراد خوش‌بین هنگام مواجهه با موقعیت‌های پر استرس، منطقی‌تر از افراد بدبین رفتار می‌کنند. محققان در جریان یک مطالعه دریافتند که افراد خوش‌بین هنگام مواجهه با ناامیدی (مانند عدم ترفیع شغلی) تحمل بیش‌تری از خود نشان می‌دهند. بعلاوه این افراد هنگام اجرای اقداماتی جهت حل و فصل امور از تمرکز بالاتری برخوردار هستند.
افراد خوش‌بین در عوض ناامیدی از توانایی خود جهت بهبود شرایط، اقدام به تدوین نقشه‌های عملی نموده و به‌دنبال دریافت کمک یا مشاوره از سایرین خواهند بود. از سوی دیگر، افراد بدبین تصور می‌کنند که کنترل اوضاع از دست آن‌ها خارج شده و هیچ راهکاری برای تغییر شرایط حاکم وجود ندارد.
- افزایش توان ایمنی بدن
طی سالیان اخیر محققان دریافتند که وضعیت ذهنی انسان تا حدود زیادی بر سلامت جسمانی وی تاثیر می‌گذارد. افکار و نگرش‌های انسان در عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش بسزایی دارد. یکی از پژوهش‌های محققان نشان می‌دهد که فعال شدن برخی مناطق مغز در کنار وجود احساسات منفی موجب تضعیف پاسخ ایمنی بدن به واکسن آنفولانزا می‌شود.
بر اساس یافته‌های دانشمندان، افرادی که نسبت به بخش خاص و مهمی از زندگی خود خوش‌بین هستند؛ در مقایسه با افراد بدبین، پاسخ ایمنی قوی‌تری از خود بروز می‌دهند.
- ارتقاء شاخص رفاه عمومی
مثبت‌اندیشی نه‌تنها بر توانایی مدیریت استرس و سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار است؛ بلکه در ارتقاء شاخص رفاه عمومی انسان نیز موثر خواهد بود. گزارش منتشر شده توسط کلینیک درمانی Mayo از تاثیرات مثبت خوش‌بینی در حفظ سلامت، کاهش خطر مرگ و میر ناشی از مشکلات قلبی و عروقی، کاهش افسردگی و افزایش طول عمر حکایت دارد.
اگرچه محققان از دلایل تاثیرات مثبت خوش‌بینی بر سلامت انسان کاملا آگاه نیستند؛ اما برخی از آن‌ها معتقدند که این پدیده احتمالا از سبک زندگی سالم‌تر افراد خوش‌بین ناشی می‌شود. بنابراین افراد در صورت مقابله موثر با استرس و پرهیز از برخی رفتارهای ناسالم می‌توانند شاخص سلامت و رفاه خود را ارتقاء دهند.
- انعطافپذیری بهتر
انعطافپذیری به توانایی انسان جهت مقابله با مشکلات اشاره دارد. افراد منعطف با قدرت و اراده بالای خود با بحران‌ها مواجه شده و آن‌ها را حل و فصل می‌کنند. این افراد هنگام قرارگیری در شرایط استرس‌آور به‌جای عقب‌نشینی به تلاش خود ادامه داده و نهایتا بر چنین دشواری‌هایی غلبه می‌کنند. اطلاع از نقش کلیدی مثبت‌اندیشی در ارتقاء انعطافپذیری انسان احتمالا چندان مایه تعجب نیست. اشخاص خوش‌بین هنگام مواجهه با یک چالش معمولا به‌دنبال یافتن راهی جهت رفع مشکل خواهند رفت. این افراد در عوض از دست دادن امید خود از کلیه منابع ذاتی بهره گرفته و مشتاقانه از سایرین درخواست کمک خواهند کرد.
همچنین محققان دریافتند که افکار و احساسات مثبت افراد خوش‌بین، هنگام بروز بحران‌هایی نظیر حملات تروریستی و بلایای طبیعی مفید واقع شده و مقاومت آن‌ها در برابر احساس افسردگی را افزایش می‌دهند. خوش‌بختانه کارشناسان نیز بر این باورند که این خوش‌بینی و انعطافپذیری می‌تواند ماهیت پرورشی و اکتسابی داشته باشد. بنابراین انسان با تقویت احساسات مثبت حتی هنگام مواجهه با حوادث وحشتناک قادر به مدیریت استرس، کاهش احساس افسردگی و کسب مهارت‌های تقابلی خواهد بود؛ مهارت‌هایی که در آینده بسیار مفید واقع خواهند شد.
کلام نهایی
بایستی به‌خاطر داشت که مثبت‌اندیشی به‌معنای نگرش غیرواقعی نسبت به زندگی نیست. در واقع خوش‌بینی بیش از اندازه حتی می‌تواند مخرب باشد و انتظارات انسان از توانایی‌های خویش را غیر واقعی و فراتر از حد تحمل وی جلوه دهد. چنین وضعیتی نهایتا موجب اضطراب بیشتر شخص خواهد شد.
روانشناسان توصیه می‌کنند که اشخاص در رابطه با توانایی‌های خود، قدرت مقابله با چالش‌ها و بهره‌برداری از امکانات موجود، مثبت‌اندیش و در عین‌حال واقع‌بین باشند. بدین‌ترتیب انسان با وجود نگرش واقع‌بینانه و کسب تجارب مختلف در گذر زمان می‌تواند شرایط بحرانی را به شکلی مناسب‌تر مدیریت نماید.