اختلال دو قطبی با مصرف داروهایی از گروه‌های مختلف قابل درمان است. این گروه‌ها شامل تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو ، داروهای ضد روان‌پریشی و داروهای ضد افسردگی هستند. داروهای متعلق به هر یک از این گروه‌ها به شکلی متفاوت بر بدن انسان تأثیر گذاشته و احتمالا موجب تغییر وزن وی می‌شوند. در ادامه به بررسی مکانیسم تاثیرگذاری برخی داروهای رایج برای درمان اختلال دوقطبی و عوارض جانبی احتمالی آنها می‌پردازیم.
آیا مصرف داروهای درمان‌کننده اختلال دو قطبی می‌تواند موجب کاهش وزن شود؟
اکثر داروهای ویژه درمان اختلال دو قطبی در عوض کاهش وزن موجب افزایش آن می‌شوند. به‌عنوان مثال برخی اشکال این داروها موجب افزایش سطح قند خون خواهند شد؛ موضوعی که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. بعضی داروهای دیگر بر روی سطح انرژی فرد تأثیر می‌گذارند. طی دوره بروز علائم مانیا فرد بیمار احتمالا خواب کافی نداشته و در طول مدت روز انرژی زیادی را مصرف خواهد کرد. مصرف داروی مخصوص اختلال دو قطبی می‌تواند به آرامش روحیه فرد و خوابیدن بهتر وی کمک کند. این تأثیرات به نوبه خود می‌توانند میزان مصرف انرژی توسط بدن را کاهش داده و نهایتا منجر به افزایش وزن شوند؛ خصوصا اگر فرد به یک رژیم غذایی اصولی و هدفمند پایبند نباشد. با این‌حال نحوه تأثیر داروها بر وزن افراد متفاوت است.
تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو
- داروهایی با ریسک کم افزایش وزن
لاموتریژین (Lamictal) به احتمال زیاد موجب لاغری می‌شود؛ با این‌حال می تواند باعث افزایش وزن در برخی بیماران شود. سایر عوارض جانبی شایع این دارو عبارتند از:
- سردرد
- مشکل خواب
- خواب‌آلودگی
- ناراحتی معده
- احساس درد در بدن
- داروهایی با ریسک متوسط افزایش وزن
والپروات احتمالاً باعث افزایش وزن می‌شود. همچنین مصرف این دارو احتمالا باعث لرزش بدن، سردرد، سرگیجه و حالت تهوع خواهد شد.
- داروهایی با ریسک بالای افزایش وزن
مصرف داروهای حاوی لیتیوم غالبا موجب افزایش وزن بیمار خواهد شد. عوارض جانبی شایع این دارو شامل موارد زیر است:
- خواب‌آلودگی
- خستگی
- فشار خون پایین
- کندی عملکرد غده تیروئید
- حالت تهوع خفیف
داروهای ضد روان‌پریشی
- داروهایی با ریسک کم افزایش وزن
خطر افزایش وزن در اثر مصرف داروی لوراسیدون ناچیز است. از دیگر عوارض جانبی این دارو می‌توان به رشد سینه‌ها در مردان، کاهش فشار خون و غش کردن اشاره کرد.
- داروهایی با ریسک متوسط افزایش وزن
داروی کویتیاپین می‌تواند موجب افزایش وزن شود. عوارض جانبی معمول این دارو احتمالا شامل موارد زیر است:
- تغییرات فشار خون
- حالت تهوع
- آب مروارید
- رشد سینه در مردان
- کاهش کارآیی غده تیروئید
- داروهایی با ریسک بالای افزایش وزن
اولانزاپین احتمالاً باعث افزایش وزن می‌شود؛ زیرا اشتهای بیمار را افزایش می‌دهد. سایر عوارض جانبی شایع این دارو شامل موارد زیر است:
- خشکی دهان
- تشنگی
- تکرر ادرار
- یبوست
- سرگیجه
- خواب‌آلودگی
- احساس ضعف
- اختلالات حرکتی و لرزش بدن
توصیه کلیدی
برای درمان اختلال دو قطبی چندین داروی مختلف وجود دارد. بسیاری از این داروها بر وزن بیمار تأثیر می‌گذارند؛ اما برخی از آنها به جای کاهش وزن، ریسک افزایش وزن را تشدید می‌کنند. با انتخاب رژیم غذایی سالم و افزودن ورزش منظم به برنامه زندگی روزمره می‌توان این تأثیرات را به حداقل رساند.
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی پیش از یافتن داروی مناسب معمولاً مجبور به آزمایش چندین داروی مختلف خواهند بود. بنابراین بیماران بایستی با پزشک مشورت کرده و نگرانی‌های خود پیرامون افزایش وزن در اثر مصرف برخی داروها و سوابق بیماری‌های خانوادگی را با وی در میان بگذارند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کنند تا مفیدترین داروی ممکن را برای بیمار تجویز نماید.